Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

 le caoinchead Ghrúpa Meáin Bhéal Feirste

‘For the white man, one man, one vote would be the greatest solution! It would encourage competition amongst blacks, you see, and it would eliminate the most important ground for critique from abroad of the present regime. But it would not change the position of economic oppression of blacks. That would remain the same.’ An réabhlóidí ón Afraic Theas, Steve Biko ag caint in 1972.

B’íorónach go dtáinig ann don rabhadh tairngreachta seo ó bhéal Steve Biko níos mó na 20 bliain níos faide anonn nuair a cuireadh deireadh leis an réimeas cinedheighilte in 1994. D’imigh na dlíthe suaracha, cíníocha agus an cinedheighilt ‘polaitiúil’ maidir le ceart vótála don mhóramh ghorm agus rinne an domhan mór céiliúradh go raibh ‘daonlathas’ ag glacadh áit na deachtóireachta ciníche. Ní raibh an tuiscint fhorleathan ag an am, áfach, gur chinntigh an socrú idirbheartaíochta idir an ANC agus na huasalaicmí geala go bhfanfadh éagothromas eacnamaíochta go díreach mar a bhí ariamh.

Go deimhin, d’ardaigh an bochtanas, dífhostaíocht agus anró méid millteanach ó ‘lá na saoirse’ in 1994 i leith agus ceannaireacht an ANC comhshamhlaithe go hiomlán ag loighic an nualiobrálachais. Dhearbhaigh an chéad Phríomhaire Thabo Mbeki go bródúil in 1996 gur ‘Thatcherite’ a bhí ann agus é ag neartú príobhaidiú gan srian ar sheirbhísí na tíre. Mhéadaigh an bearna idir lucht an rachmais agus na bochtáin, leis an mhéid a mhair ar £1 amháin in aghaidh an lae ag dúbailt ó dhá mhilliún in 1994 go ceithre mhilliún in 2006. Sa tréimhse chéanna, d’ísligh an caighdeán maireachtála i measc an 50% is boichte sa tír, arbh don phobal gorm 98% acu, le míchothú ainsealach agus mortlaíocht naíonán ag dul chun donais i rith an ama.

D’aithin ceannaireacht chorparáideach an nualiobrálachais go raibh sé riachtanach go bhforbrófar aicme shaibhir ghorm sa ré úr san Afraic Theas chun comhsheilbh a ghlacadh ar an rachmas a shíolraigh ó bhochtanas na cosmhuintire. Chinntigh an Black Enpowerment Programme gur chríochnaigh ceannairí san ANC ar nós Cyril Ramphosa ina mhilliúnaí agus fear gnó le hinfheistíocht phearsanta sa chórás suarach seo.

Is an córas céanna seo a chruthaigh na cúinsí eacnamaíochta doghlactha inar tharla an sléacht uafásach ag an mhianach platanam de chuid Lonmin ar an Déardaoin seo caite. Tá dlúthbhaint ghnó ag an Mhianach Lonmin, atá ina chorparáid Shasanach, le Ceardchumann Náisiúnta na Mianadóirí (NUM), atá faoi stiúir Cyril Ramaphosa a shuíonn ar Bhord Stiúrtha Lonmin. Tá comhcheangal cumhachtach ann idir an ceardchumann seo agus Comhdháil Cheardchumann na hAfraice Theas (Cosatu), atá mar chomhghuaillí le Rialtas an ANC.

Le codarsnacht ghéar idir thuarastal na n-oibrithe sa mhianach platanam seo agus scálaí brabúis na corparáide Sasanaí agus ceannaireacht an NUM i gcoitinne, a shínigh suas don mhargadh tuarastail éagothrom reatha, chuir na hoibrithe atá dílis don cheardchumann mhianadóireachta AMCU (Association of Mineworkers and Construction Union) tús la hagóidíocht an tseachtain seo caite ar son ardú tuarastail chuig 12,500 rand (£955) in aghaidh na míosa.

Bhí seachtain fhíochmhar agóidíochta ag an mhianach i Marikana agus maraíodh deichniúr; oibrithe, péas agus fír shlándála ina measc. B’éigean do Lonmin, atá ar an tríú táirgeoir platanaim is mó ar domhan, an táirgeadh mianadóireacht a chealú, mar gheall ar stailc na n-oibrithe agus an cath fíochmhar idir na ceardchumainn.

Mar a tharlaíonn go hiondúil sna hachrainn seo, thaobhaigh an stát leis an chorparáid chumhachtach agus an ceardchumann rachmasach nuair a chuir said péasfhórsa na hAfraice Theas isteach chun an ‘uasmhéid fórsa’ a úsáid in éadan na stailceoirí bochta, ocracha. Scaoil siad ar an slua go neamhthrócaireach, dúnmharaíodh 34 mianadóirí agus gortaíodh 78 eile.

Chonaic ceamaraí teilifíse an domhain mhóir go raibh Rialtas an ANC freagrach as Sharpeville eile inar maraíodh bochtáin ghorma ag troid ar son a gcearta. Sléacht marfach, a bhí chomh fuilteach le hár ar bith ó na blianta is measa i stair na tíre, a léiríonn go bhfuil cinedheighilt eacnamaíochta i mbarr réime go fóill. Tá dóchas ann, áfach, go mbeidh misneach ag an chosmhuintir troid fhíochmhar eile a chuir ar na huasalaicmí cinedheighilte is déanaí. Go n-éirí leo!

le Gearóid Ó Cairealláin

Ó d’éag Elvis Presley, Ard Rí RacanRóil, ar 16 Lúnasa 1977 aithnítear an tráth seo bliana ar fud an domhain mar Sheachtain Oifigiúil Chomórtha Elvis. Nó Elvis Week mar a deirtear i dtíortha an Bhéarla.

Ní thuigimse cad chuige a bhfuil oiread de rachairt ar cheol Elvis go fóill i ndiaidh na mblianta fada seo ach tá. Mar shampla bíonn díol as cuimse ar a chuid ceirnínín go fóill agus tchífidh tú rannóg faoi leith de dhlúthdhíoscaí Elvis in achan aon siopa sa tír.

Agus sin uilig gan Seó Elvis, a chur san áireamh.

Bíonn an seó seo ag líonadh na hallaí is mó in Memphis go rialta agus chonachthas é go minic i mBéal Feirste agus i mBaile Átha Cliath. Chonaic mé féin é roinnt uaireanta.

Níl athsaolú ar bith i gceist nó ní ghá uaigh an Rí sa ghairdín in Graceland a oscailte chun an corp s’aige a chur ag dul arís.

Beart i bhfad níos simplí agus níos éifeachtaí ná sin atá ann.

Tógadh sleachta as na coirmeacha móra ceoil de chuid Elvis a cuireadh ar fhísteip sna 1960í agus sna 1970í.

Baineadh ar shiúil na rianta ceoil agus níor fágadh ach glór Elvis.

Bailíodh le chéile na ceoltóirí uirlíse ceanna a bhí ag Elvis ag an am, an TCB Band chomh maith leis an Imperials Quartet, agus the Sweet Inspiration.

Ceolann siadsan mar a rinne siad riamh, ach anois leis na físteipeanna agus íomhánna ó cheolchoirmeacha Elvis bíonn an Rí ansin in aice leo agus é beo beathaí ar an scaileán mór……mar sin go maire an Rí go deo.

Líonann leantóirí Elvis an Odyssey i mBéal Feirste agus an O2 i mBaile Átha Cliath nó na hallaí móra in Londain am ar bith a chuirtear seó Elvis ar bun ann.

Dá mbeadh Elvis beo inniu – tá a fhios agam go bhfuil – bheadh sé seacht mbliain is seachtó d’aois, an aois céanna le Tony Bennett atá ag crunáil leis, ag líonadh hallaí agus ag cur amach díoscaí go fóill.

Tá Kris Kristofferson i lár na seachtóidí agus chomh beo beathach mar ealaíontóir is a bhí sé riamh. Cé go bhfuil na mílte síoraí duine nach gcreideann an ráfla mailiseach sin go bhfuair an Rí bás in 1977 níl mé féin ag súil le haon taifeadh nua uaidh a chloisteáil go dtí o mbainimse Slí na Fírinne amach. Gura fada uaim an lá úd!

Tá dúil ag gach duine i gceol Elvis Presley. Más mian leat thig leat é a ioslódáil ar an idirlíon na saolta seo. Nó coinnigh súl amach don Seó Elvis sin a luaigh mé cheana. Molaim an cnuasach de thrí dhlúthdhíosca sa Hit Story, tá mé ag déanamh go bhfuil na hamhráin ar fad ann.

Ach gan amhras is é an bealach is fearr chun blaiseadh a fháil ar cheol Elvis Presley níl a dhath ar bith níos fearr chuige sin ná cluas le héisteacht a chur ort féin agus tiúnáil isteach go Beo go Deo ar Raidió Fáilte 107.1 fm gach Aoine ar a 3.00!

Is é sin an Uair Ríoga agus cuir nóta chugam le cur ar mo shúile dom bhur mbarúil de cheol agus amhráin Elvis Presley, Rí Rac an Róil!

le caoinchead Ghrúpa Meán Bhéal Feirste

Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

28-8-12

Is doiligh creidbheáil sa lá atá inniú agus cur chuige eacnamaíochta an nua-liobrálachais i mbarr i réime ar fud an domhain, gur teoiric anstoisceach a bhí ann lá den saol a d’fhorbair i measc eacnamaithe acadúla in Ollscoil Chicago sa 1950í. Fuair eacnamaithe na fealsúnachta úire seo ar nós Milton Freidman páirc súgartha do theoiricí s’acu le deachtóireacht mhíleata na Sile i Meiriceá Laidineach. Cuireann Naomi Klein síos ar an fheiniméan seo mar ‘caipitíleachas tubaisteach’ nuair a dhéantar an stát a phríobháidiú tríd ionsaí fíochmhar ar an earnáil phoiblí i gcomhthéacs aon ghéarchéim a thagann chun cinn. Sa ‘shock therapy’ eacnamaíochta seo, tugtar cumhacht agus smacht gan srian do chorparáidí príobháideacha.

Is iad Margaret Thatcher i Sasana agus Ronald Reagan i Meiriceá a bhí mar cheannairí ar an réabhlóid seo de chuid an Eite Dheis Nua. Theip go hiomlán ar an turgnamh sna tíortha i mbloc an oirthir sna nócháidí le bochtanas, éagothroime agus titim mharfach i gcaighdeán maireachtála mar thoradh ar an ‘teiripe’. Leis an ionradh ar an Iaráic in 2003, gheall idé-eolaithe an nua-liobrálachais go bhfásfadh útóipe eacnamíochta óna hacmhainní ola chun an réigiún ar fad a chlaochlú le ‘rachmas’ agus ‘saoirse’. Is a mhalairt a tharla ar ndóigh agus athghiniúnt déanta ar fhoréigean sheicteach a chothaigh léirscrios agus bás gan teorainn.

Bunaíodh an próiseas síochána sna sé chontae ar an dúshraith eacnamaíochta chéanna. Faoi stiúir ó Washington agus Londan ó na mall-nóchaidí i leith, d’aontaigh bunaíocht an stáitín ó thuaidh go dtiocfadh leis an ‘saormhargadh’ fadhbanna s’againne a shocrú. Sa chur chuige nua-liobrálach, bheadh ‘athghiniúint eacnamaíochta’ i gcomhthéacs polasaí stáit an ‘claochlaithe coimhlinte’ faoi stiúir ag an earnáil phríobháideach. Tugadh creidiúint d’eacnamíocht ‘trickle-down’ nuair a bhaintear maoiniú ón earnáil phoiblí chun íoc as mealanna siopadóireachta ollmhóra agus ionaid gailf chostasacha faoin bhréagthuairim go gcothódh seo rachmas de chineál éigin don ghnáthphobal.

Tá an cur chuige lochtach seo le sonrú go soiléir ón togra Titanic atá mar shiombail de Thuaisceart Éireann nua. Aithnítear go forleathann anois gur chaill pobail bhun-aicmeacha ar fud na cathrach amach ar an ‘díbhinn’ a bhí le heascairt ón togra seo. Níor bhain an togra amach ach an t-íosmhéid do na cuspóirí ‘freagracht shóisialta’ ar tugadh dó bíodh is gur brúíodh an tógáil úr tríd an phróiseas pleanála go gasta le tacaíocht ó dheich milliún punt d’airgead ó íocóirí rátaí. Ag níos mó ná £92 milliún punt, agus dhá thrian ón sparán poiblí, tá an togra Titanic ar an tógáil thurasóireachta is costasaí san Eoraip. Mar sin féin, níor cruthaíodh ach 25 príntéiseacht, níos lú ná 15 post d’iad siúd atá dífhostaithe go fadtéarmach, agus níor tógadh oiread is aonad amháin do thíthíocht shóisialta.

Is léir gur cheannaigh an bhunaíocht pholaitiúil ag Stormont isteach i loighic an nua-liobrálachais agus na páirtithe polaitiúla ar fad ag aontú leis an mholadh chun cáin chorparáideach a ísliú go 12%. Tacaíonn Aire Stáit Thuaisceart Éireann Owen Patterson leis an ghearradh i gcáin chorparáideach mar chuid de phlean leasaithe nua-liobrálach a dhéanfas slad iomlán ar an earnáil phoiblí ó thuaidh. Déanfaidh seo ‘zón fiontraíochta’ de na sé chontae a bheirfeas an eacnamaíocht áitiúil ar phláta d’fhórsaí an mhargaidh. Tá impleachtaí móra ag an ísliú seo i gcáin chorparáideach. Cuirfear an t-ualach ar fad do sheirbhisí poiblí ar dhroim na cosmhuintuire nó titfidh an tóin go hiomlán as an earnáil phoiblí. Níl rogha ar bith eile le loighic an nua-liobrálachais.

I gcomhthéacs na géarchéime eacnamaíochta domhanda, tá cinneadh contúirteach le glacadh acu siúd a stiúrann Tuaisceart Éireann nua. Cinntíonn ciorruithe fíochmhara agus tuarastail níos ísle go mbeidh athshlánú eacnamaíochta fiche oiread níos deacra. Bainfidh ciorruithe móra i bhfostaíocht na hearnála poiblí, na milliún punt de chaiteachais agus tuarastail ón eacnamaíocht a dhéanfas léirscrios ar an phobal sa chomthéacs reatha. Caithfear díospóireacht cheart a thoiseacht ar na ceisteanna eacnamaíochta seo agus ní mór dúinn dúshlán an nua-liobrálachais a ghlacadh.

Le caoinchead Grúpa Meán Bhéal Feirste

Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

‘…because it is a systematic negation of the other person and a furious determination to deny the other person all attributes of humanity, colonialism forces the people it dominates to ask themselves the question constantly – “In reality, who am I?” Frantz Fanon

Is mar seo a chuir an teoricí díchoilínithe Frantz Fanon síos ar an ghéarchéim féiniúlachta a eascraíonn ón choilíneachas. Bhí seo le sonrú sa líne cháiliúil ón charachtar Éireannach Captain Macmorris i ndráma Shakespeare Henry V, agus é ag ceistiú, ‘What ish my nation?’  Is cinnte nach dtig linn ceist na féiniúlachta in Éirinn a thuiscint ina hiomláine gan súil a chaitheamh ar thionchar thubaisteach an choilíneachais ar an tsíce s’againne. Fágadh lorg fadtéarmach ar mhuintir na hÉireann mar gheall ar an phróiseas seo le coimpléasc ísleachta, spleáchas agus féin-íomhá dhiúltach le sonrú go flúirseach ionainn.

Nuair a tháinig ann do Thuaisceart Éireann mar sin i 1920, bhí coilíniú cultúrtha na tíre mar dhúshraith bunaithe aici. Bheadh móramh aontachtach buan sa réigiún úr chun todhchaí na himpireachta a dhaingniú. Dála sochaí coilíneacha eile ar nós Ceinia, na hAfraice Theas agus Iosrael, d’fhorbair idé-eolaíocht láidir bunaithe ar an ról uachtarach a chosaint; eagla roimh aon athrú; agus dígeantacht pholaitiúil a chinntígh an gá chun an mionlach a imeallú ó thionchar agus cumhacht. Chiallaigh seo go raibh sé ríthábhachtach nár aithníodh go raibh cultúr, stair nó féiniúlacht éagsúil ag na bundúchasaigh roimh ré na coilíneachta.

Seo an fáth gur cuireadh baic roimh theagasc na Gaeilge agus foghlaim na staire i gcóras oideachais an stáit oráistigh. Sa chomhthéacs seo, léirigh agóidíocht nó éirí amach ón mhionlach go raibh gá ann chun smacht láidir a choinneáil orthu seachas an easpa comhionannais a d’fhulaing siad a chur ina cheart. Bíonn streachailt ag an aontachtachas lonnaitheora ar dhá fhronta; ar dtús baire chun smacht a choinneáil ar an mhionlach agus ar a bharr sin an troid leanúnach leis an mháthair-stát choilíneach chun staid uachtarach pholaitiúil agus eacnamaíochta s’acu a choinneáil i mbarr a réime.

Thaispeáin an straitéis idirbheartaíochta a d’úsáid Rialtas na Breataine ag cainteanna Chomhaontú an Chéasta in 1998 go raibh scil ar leith bainteach le freastal ar an pharadacsa seo. I ndiaidh 40 bliain de streachailt ón phobal náisiúnach ó thuaidh, ní fhéadfadh don stát Oráisteach leanúint mar a bhí. Bheadh siombalachas agus féiniúlacht an Éireannachais le haithint taobh istigh de smacht na Ríochta Aontaithe. Is mar gheall air seo go raibh prionsabail na comhthola, a chinntigh stádas bunreachtúil an stáitín, mar bhunchloch sa chomhaontú. Ach, nuair a d’aontaigh na páirtithe náisiúnacha le sárú an chirt chun féinchinntiúcháin náisiúnta, fosclaíodh an deis go bhforbrófar fís do Tuaisceart Éireann Úr.

D’éiligh Peter Robinson aitheantas béil don fhís seo an tseachtain seo caite agus é ag iarraidh ar pholaiteoirí náisiúnacha ‘ainm na tíre’a úsáid seachas leanúint leis an ‘cur i gcéill’ agus ‘dímheas’. Dhearbhaigh Robinson go raibh gnáthnáisiuntóirí chun tosaigh ar na polaiteoirí s’acu agus iad ag úsáid ‘Tuaisceart Éireann’ le fada an lá. Léirigh an ghéarchéim féiniúlachta a phoibligh, an t-imreoir gailf, Rory McIlroy, agus é a ra gur mhothaigh sé ‘northern Irish’, go bhfuil contúirt ann go bhfuil fírinne éigin i ráiteas Robinson. Is páistí de chuid an phróiseas síochána iad daoine ó ghlún Rory, a d’fhás aníos le cúig bliana déag do reitric an Tuaisceart Éireann úr a spalpann BBCNI agus UTV agus iad ag craobhscaoileadh dioscúrsa cumhachtach a bhuanaíonn féiniúlacht ‘northern Irish’. Ainneoin go dtugtar spás teoranta don chultúr Ghaelach agus cluichí Chumann Lúthchleas Gael, is mar chuid den ‘todhchaí roinnte’, ‘ílchultúrachas’ agus ‘carve-up’ seicteach a shainmhínítear  ‘ár dtír Bheag’ de chuid na Ríochta Aontaithe.

Taispeánann an débhríochas féiniúlachta seo go bhfuil géarghá le hathghabháil na Gaeilge mar chroíphointe spreagtha don athshealbhú féiniúlachta atá ag teastáil chun fís athghabhála na tíre a fhíoru. Aithnítear go forleathan ar fud an domhain gurb í an teanga náisiúnta an eochair don fhéiniúlacht chultúrtha. Is nuair a chuirtear an teanga chun cinn le cuspóir soiléir díchoilínithe gur féidir  coimpléasc ísleachta stairiúil s’againne a réiteach. Bhéarfaidh seo deis dúinn dúshlán a chur roimh an ghéarchéim agus débhríochas féiniúlacha atá á chothú i dTuaisceart Éireann úr.

le caoinchead Grúpa Meáin Bhéal Feirste

Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

Léiríonn bua na réabhlóide Bolavaraí sna toghcháin náisiúnta in Veiniséala ag deireadh na seachtaine go bhfuil tacaíocht fhorleathan sa tír don chlár claochlaithe soch-eacnamaíochta atá á chur i bhfeidhm ag rialtas Hugo Chavez. Bhí Veiniséala in áit dhifriúil, áfach, nuair a tháinig ann do chlú Chavez an chéad uair thiar in 1992. Chuir uachtarán na tíre ag an am, Carlos Andres Pérez, polasaithe eacnamaíochta nua-liobrálacha i bhfeidhm, a mhúnlaigh Stáit Aontaithe Mheiriceá agus an IMF, agus a rinne léirscrios neamhthrócaireach ar bhochtáin na tíre.

Úsáideadh an lámh láidir chun na hollchíréibeanna in aghaidh na gciorruithe ar chaiteachas shóisialta a chur faoi chois agus dúnmharaíodh níos mó na 276 agóideoir i slad an El Caracazo. D’eagraigh Chavez, agus é ina cheannfort míleata san arm ag an am, ‘coup’ teipthe in éadán an tsean-réimis, agus chríochnaigh sé ag caitheamh dhá bhliain i bpríosún dá bharr.

Lainseáil Chavez páirtí polaitiúil úr darbh Gluaiseacht an Chúigiú Poblacht ar scaoileadh saor ón phríosún dó, a tháinig chun cumhachta in 1998. Sa tréimhse seo, cuireadh córas measarthach i bhfeidhm a bhí bunaithe ar an daonlathas shóisialta, mar gur chreid Chavez ag an am sa ‘Tríú Bealach’ a mhol caipitleachas le ‘haghaidh daonna’. Nuair a tóghadh arís é sa bhliain 2000, chuir sé leis an chlár leasuithe sóisialta le bunú comhairlí pobalda, comharchumann oibrí-bhainistithe, chomh maith le clár leasuithe ar chóras na talún a chríochnaigh le náisiúnú déanta ar roinnt tionscal áirithe. Ach is é an dúshlán a cuireadh roimh an tionscal ola in 2001 a spreag freasúracht fhíochmhar ón eite dheis rachmasach sa tír agus a comhghuaillithe idirnáisiúnta.

D’eagraigh siad ‘coup’ in éadan an réimis Bholavaraigh, le tacaíocht ó Rialtas Bush i Meiriceá, in Aibreán 2002. Ghlac ceannairí frith-Chavez san arm, agus a gcomhghleacaithe polaitiúla agus gnó, seilbh ar Phálás an Rialtais agus b’éigean do Chavez seasamh síos, bíodh is gur dhiúltaigh sé éirí as mar Uachtarán. Le Chavez faoi choimeád an airm, d’fhógair an ceannaire gnó rachmasach Pedro Carmona gur uachtarán ar rialtas sealadach a bhí ann agus cealaíodh bunreacht 1999. D’fholmhaigh na barrios ina mhaireann cosmhuintir na tíre láithreach agus spreagadh na céadta míle chun agóidíochta ar son an chórais Bholavaraigh agus i dtreo Phálás an Rialtais. Bhí Chavez ar ais i gcumhacht taobh istigh de chupla lá.

D’éirigh polaitíocht Chavez agus an Ghluaiseacht Bholavarach níos radacaí mar gheall ar an eispéaras seo agus iad ag tuiscint nach féidir ‘aghaidh dhaonna’ a chur ar an chaipitleachas. D’fhógair Chavez ag an Fhóram Sóisialta Domhanda i mí Eanáir 2005 gur shóisialach a bhí ann agus é ag moladh cur chuige úir a fhóireann don mhílaois úr; ‘Caithfidh muid sóisialachas a athcheapadh agus ní an cineál a bhí san Aontas Sóivéadach…ach sóisialachas úr, leagan daonna, a chuireann daoine agus ní meaisíní nó an stát os comhair gach rud eile…Beidh seo bunaithe ar chomhoibriú seachas comórtas’ a dúirt sé.

D’ardaigh luas an chlár claochlaithe soch-eacnamaíochta láithreach, le brabús stáit óna thionscail náisiúnaithe ag bogadh i dtreo an oideachais, na sláinte agus cúrsaí fostaíochta. Tháinig ísliú suntasach ar bhochtanas agus bhain Chavez bua cuimsitheach i dtoghchán 2006 le 63% de vóta an daonra iomlán. Ó shin i leith, cuireadh acmhainní an stáit i dtreo chlár rialtais a fhorbraíonn sealúcháis shóisialta, táirgeadh sóisialta agus táirgeadh ar son leasa shóisialta. Tugadh cumhacht do na comhairlí pobalda agus monarchana oibrí-bhainistithe mar chuid den iarracht chun an stát sóisialach a thógáil ón bhun aníos.

Léiríonn an móramh laghdaithe a bhain Rialtas Chavez le déanaí go bhfuil an freasúracht rachmasach ón eite dheis ag éirí níos eagraithe sa troid in éadan an cheartais. Le cois, tá constaicí inmhéanacha sa Chavezachas féin a thógann contúirtí fosta, ar nós na n-oifigeach rialtais buigéiseach agus na bhfeidhmeannach  páirtí atá in éadan cumhachta ón bhun aníos sna háiteanna oibre agus pobail. D’fhéadfaí áitiú fosta go mbeidh an cultas pearsan a tógadh timpeall ar Chavez féin ina bhac fadtéarmach don chuspóir chéanna.

Cibé cinniúint atá i ndán do réabhlóid Bholavarach Veiniseála, áfach, is é an príomhthionchar atá aicí ná dóchas a hathmhuscailt agus léiriú go bhfuil rogha eile ann seachas an nualiobrálachas agus loighic an ‘caipitil’. Taispeánadh go soiléir gur féidir sochaí a phleanáil agus a reáchtáil ina bhfuil ‘forbairt dhaonna’ i gcroílár na forbartha eacnamaíochta. Tá todhchaí an domhain agus an chine dhaonna i gcoitinne ag brath go mór ar bhua fhadtearmach an tsóisialachais úir seo.

Bhí sé soiléir i dtrátha 3.00 – 4.00 ar maidin, am na hÉireann, go mbeadh an bua ag Barack Obama. ‘Barack for 4 more’ a d’fhógair an New York Post. Ach cé go raibh na meáin ar a ndícheall ag iarraidh cinnlínte gaifeacha a chumadh ní raibh ceiliúradh Obama chomh spleodrach an iarraidh seo agus a bhí ceithre bhliain ó shin nuair a toghadh é ar an chéad duine ón chine dubh le bheith ina Uachtarán. Agus seachas tréimhse cheiliúrtha agus spraoi beidh Obama ag luí isteach ar an obair láithreach bonn, go háirithe agus baol ann go bhfuil na Stáit Aontaithe ag druidim leis an ‘aill airgeadais’ mura mbíonn bunathrú ann idir seo agus deireadh na bliana.

Agus b’fhéidir go n-amharcfar ar an chóras toghcháin féin arís eile. Meastar gur caitheadh $2.6 billiún ar an fheachtas, an mhórchuid de ar fhógraí teilifíse.

Bhain Mitt Romeny North Carolina agus Indiana ach níor éirigh leis na heochairstáit eile a bhaint. Agus faoi mar a tharla 4 bliain ó shin thosaigh Poblachtaigh, a gcairde sna meáin, agus scair mór de na tráchtairí ag iarraidh a oibriú amach cad é mar a d’éirigh le hUachtarán, nach ndearna an dúrud dul chun cinn ó thaobh an gheilleagair de, téarma eile a fháil. Go háirithe ó tharla ardráta dífhostaíochta ann agus pobal na Stáit Aontaithe roinnte ó bhun go barr. Ach tá an Páirtí Daonlathach i ndiaidh a dhíriú isteach le roinnt toghcháin anuas ar an phobal is mó fáis sna Stáit Aontaithe, mar atá an pobal Latino agus pobail eitneacha eile. Bhí ardtacaíocht do na Daonlathaigh i measc phobal eitneacha agus a mhalairt fíor faoi na Poblachtaigh, ar an mhór chuid. Shaothraigh Mitt Romney níos lú tacaíochta i measc an phobail Latino ná mar a shaothraigh John Mc Cain 4 bliain ó shin. Agus níor bhain na Poblachtaigh an tairbhe céanna as an Spainnís chun a dteachtaireacht a fháil a fhad leis an phobal Latino agus a rinne na Daonlathaigh. Bhí ardtacaíocht do Obama i measc ban, i measc daoine níos óige agus sa chine dubh agus i bpobail eitneacha. Bhí ardtacaíocht do Mitt Romney go háirithe i measc fear, i measc daoine bána agus i measc daoine atá níos sine. Ach tá a dtarraingt teoranta agus beidh iniúchadh ceart de dhíth chun an taobh sin de fheidhmiú an pháirtí a bhisiú. Ní léir fós an mbeidh sé ina chogadh dearg arís eile idir rialtas Obama agus Teach na nIonadaithe, atá faoi smacht na bPoblachtach, sa téarma nua seo. Ach is léir go bhfuil cinneadh mór le déanamh ag an Pháirtí Poblachtach – is é sin bogadh i dtreo an Tae Pháirtí agus a luachanna siúd. Nó bogadh i dtreo an láir agus iarracht a dhéanamh chun polasaithe a fhorbairt agus iarrthóirí a aimsiú a chuideodh leo a bheith níos tarraingtí do phobail eitneacha, do mhná agus do dhaoine a bhfuil dearcadh liobrálach acu ar cheisteanna ar nós cearta daoine aeracha.

le caoinchead Grúpa Meáin Bhéal Feirste

Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

‘The great and the good bowed their heads at the cenotaph, Generals, politicians, newsreaders, football managers and stock market traders wore their poppies. No one mentioned Iraq. No one uttered the slightest remorse for the fallen of that country.’ John Pilger

Ní raibh aon éalú ar bith le cúpla seachtain anuas ón bholscaireacht leanúnach a bhrúadh anuas orainn chun ceiliúradh a dhéanamh ar an impiriúlachas. Tá na meáin chumarsáide agus go háirithe an BBC, ag déanamh glóiriú agus tréaslú ar an chogaíocht, an mhílteachas agus ansmacht an impiriúlachais.  Déantar an fhírinne a cheilt sna cuimhneacháin chostasacha seo ina bhfheictear na móruaisle agus na haicmí polaitiúla a chothaíonn iad, ag cur fleasca agus bláthanna ar leachtaí cuimhneacháin impiriúla ar fud na gcoilíneachtaí Briotanacha.

Déantar comóradh, ní amháin ar shaighdiúirí Briotanacha a d’éag sna cógaí domhanda, ach lena chois, orthu siúd a maraíodh in eachtraí impiriúla fuilteacha ar fud an domhain ar nós an Chéinia, na hIndinéise, Diego Garcia, na hAirgintíne agus na Siombáibe nuair a chuir an chosmhuintir dúshlán roimh an daorsmacht fhoréigneach agus cailleadh na milliúin íobartaigh sa phróiseas. Cailleadh sciar maith acu in Éirinn le céad bliain anuas agus iad ag cur cos-ar-bholg ar chearta daonlathacha mhuintir na tíre seo chomh maith.

Is é an poipín atá mar shuaitheantas polaitiúil ar an slad bhrúidiúil neamhthrócaireach seo a thit amach ar fud na cruinne. Is é Léigiún na Breataine a riarann air agus iad ag tacú le saighdiúirí Briotanacha reatha agus marthánaigh a tháinig slán ó na hionsaithe míleata. Tugtar tacaíocht dóibh siúd a d’éag agus atá ag fáil bháis go fóill sna coimhlintí impiriúla comhaimseartha atá faoi lán seol.

Ní suaitheantas comórtha stairiúil atá sa phoipín, mar sin, ach is siombail bholscaireachta é a mhúnlaíonn comhthoil don chóras éagothrom reatha. Maireann na cruálachtaí impiriúla seo ar fad. Scriosadh saolta, pobail agus cultúir faoi chois na himpireachta seo.

Bíodh is gur ísligh tionchar agus cumhacht na Breataine le blianta beaga anuas agus iad ag teacht faoi scáth na himpireachta nua-Mheiriceánaí, tá páirt leanúnach acu go fóill i bhforéigean polaitiúil gan truamhéala ar scála domhanda agus iad ar lorg tuilleadh acmhainní eacnamaíochta ar mhaithe leis an impireacht shantach úd. D’éag na milliúin san Iaráic agus san Afganastáin agus rinne éitleáin troda le luach na milliún punta orthu, slad buamadóireachta ar an Libia ar na mallaibh.

Is nuair a chaitear poipín, nuair a ghlactar páirt i searmanas glórmhar agus nuair a chuirtear fleasca ag leachtaí cuimhneacháin impiriúla go dtugann muid creidiúint don oidhreacht fhuilteach seo agus an leagan staire is dioscúrsa poiblí bréagach a chraobhscaoileann sé.

Níorbh fhiú do phoblachtánaigh, sóisialaithe, díograiseoirí agus daoine forásacha d’aon chineál seasamh in éadan ‘bulaíocht an phoipín’ ar bhonn ‘saor-rogha’ mura bhfuil siad chun an cinneadh seo a mhíniú don phobal atá faoi chois na bolscaireachta. Tá anailís agus loighic ionraic taobh thiar den fhreasúrthacht dhlísteanach a mhothaíonn muid don Impiriúlachas agus dá chuid suaitheantas agus searmanas. Ní mór an tuairim seo a nochtadh gach bliain nuair a fhilleann bulaíocht an phoipín.

Is cinnte gur chóir dúinn cuimhniú ar na hÉireannaigh bochta, agus cosmhuintir bhunaicmeach a shaothraigh, agus a shaothraíonn an bás in aisce. Ní mar shaighdiúirí anaithide, neamhdhaoine, agus digití ar ‘rolla onóra míleata’ na Breataine ach mar íobartaigh truacánta de chuid an impiriúlachais a caitheadh i dtreo na reilige ag na móruaisle rachmasacha.

D’fhéadfadh muid oideachas macánta a chur ar an chéad ghlúin le go bhfanfadh siad amach ó na scuainí báis impiriúla. Déanfaidh seo níos mó ar son na síochána ná an ceiliúradh fimíneach ar an chogaíocht a fhulaingíonn muid bliain ina dhaidh bliana.

le caoinchéad Ghaelscéal ag

www.gaelsceal.ie

Eoghan Ó Néill

‘Foreign Ministry sources said Ireland had undoubtedly become the most hostile country to Israel in the European Union, “pushing all of Europe’s countries to a radical and uncompromising approach.”

Chuir sé lúcháir orm an tuairisc seo a léamh ar an nuachtsheirbhís Iosraelach Ynet le déanaí.

Cén iontas pobal na hÉireann, ar fhulaing a sinsir treascairt is bascadh ina stair féin, cén iontas iad diúltú tacú le hIosrael leagan nua de Phéindlíthe is de chríochdheighilt is de shléachtú na mban a imirt ar na Palaistínigh.

Cén iontas nach rabhamar sásta tacú le sléachtú páistí Palaistíneacha ar nós Mohammed Iyad Abu Zour (5) a rinne diúracán Iosraelach feolmhach de agus é i mbaclainn a dheirféar Nisma, (19).

Agus buíochas do Dhia go n-aithníonn formhór phobal na hÉireann uaisleacht agus crógacht agus dínit an phobail in Gaza a dhiúltaíonn géilleadh don buamáil is don creachadh is don forghabháil.

Damnaíonn Barack Obama agus William Haig agus Tony Blair agus ‘ceannairí’ idirnáisiúnta eile iad féin lena gcaint faoi raicéid ó Gaza agus gan focal uathu faoi na heitleáin F16 is na loing cogaidh is na tancanna is na heitleáin gan phiolóta a theilgeann na mílte diúracáin ar mhullach phobal Gaza lá agus oíche.

Cad é mar a dtiocfadh le Obama is a chuideachta Iosrael a cháineadh nuair atá Iosrael ag scaoileadh diúracáin a rinneadh i Meiriceá agus i Sasana agus sa Fhrainc!

Ach ná bíodh iontas orainn na ‘ceannairí’ seo a bheith ag scairteadh ar son Iosrael agus ag tacú leis an sléacht in Gaza. Bhí seasamh den tsórt céanna ag ‘ceannairí’ mar iad an t-am a bhí an troid ann i gcoinne rialtas cinedheighilte na hAfraice Theas.

Agus faoi mar a chuimhnigh Nelson Mandela agus an tArdEaspag Tutu dúinn arís is arís eile is ionann polasaithe Iosrael agus na polasaithe a chaith siadsan a shaol ag troid ina gcoinne.

Is é Iosrael ‘Afraic Theas’ ár linne.

‘Ní mór dúinn Gaza a bhlastáil ar ais chuig an Mheánaois’ a dúirt leasPhríomh Aire Iosrael, Eli Yishai le déanaí. ‘Ní mór an t-infrastruchtúr ar fad in Gaza a dhíothú – uisce, bóithre, gach rud.’

Arsa Gilat Sharon, mac leis an iarPhríomh Aire Iosraelach, ‘Níl pobal Gaza neamhurchóideach. Thogh siad Hamas. Ní mór dúinn comharsanachtaí Gaza a leagan go talamh. Leag Gaza ar fad go talamh. Nuair nár ghéill na Seapánaigh gasta go leor shiob na Meiriceánaigh buama eile ar Nagasaki. Ní cheart go mbeadh leictreachas ann in Gaza, artola, ná feithicil. Ansin, bheadh sos cogaidh againn.’

Arsa Michael Ben-Ari, feisire sa Knesset, ‘A shaighdiúirí cróga, níl duine neamhurchóideach ar bith ann in Gaza … má tá oiread is síol amhrais ionat – scaoil scaoil scaoil!’

Níl sna sliochta seo ach roinnt samplaí.

Ba mhaith le lucht leithscéalta Iosrael sa tír seo agus i gcéin cur in iúl gurb iad Iosraelaigh atá measartha, atá i bhfách le réitheach síochánta le Palaistínigh.

Ach an fhírinne ná go bhfuil Iosrael ag sárú dlí idirnáisiúnta lena léigear ar Gaza agus a maruithe seachbhreithiúnacha. Tá siad ag sárú dlí idirnáisiúnta agus iad ag goid talamh Palaistíneach ar bhonn laethúil agus ag dibirt Palaistínigh ó Iarúsailéim. Tá siad ag sárú dlí idirnáisiúnta le sléachtú sibhialtach ar nós Heba Al-Mashharawi, 19. Bean óg a bhí torthach le cúpla nuair a scaoil ‘laoch’ Iosraelach éigin diúracán ó eitleán i bhfad suas san aer agus mharaigh ise is a beirt pháiste gan breith.

Tá Iosrael i mbun a leithéidí seo leis na scórtha bliain. Mharaigh siad 1,300 Palaistíneach in Gaza i mí na Nollaig 2008 agus mhaígh siad gur ‘success’ a bhí ann. Shléachtaigh siad corradh is 1,300 Liobánach in 2006. ‘Success’ eile dar leo. Agus thig leat an líne fuilteach seo de ‘success’ a leanúint siar go dtí bunú Iosrael nuair a bhunaigh siad stát le forneart agus le goid talaimh agus le plandáil. Inniu féin tá na meáin is na polaiteoirí agus cuid mhór den phobal in Iosrael ag fógairt gur ‘success’ é an t-ár déanta acu in Gaza le seachtain anuas.

Is stát na sceimhle é Iosrael.

Agus ba cheart do gach Éireannach gníomhú oiread agus ar féidir chun brú ar Iosrael caitheamh go cothrom leis na Palaistínigh.

Bíodh muid inár ‘mbithiúnach’ sna meáin Iosraelacha nó ná bíodh.

Ar na ‘bithiúnaigh’ Éireannacha atá ag Iosrael tá John Ging, a d’imir rol lárnach sa UNRWA in Gaza am ionradh Iosrael in 2009.  Máire Mhic Róibín a bhíonn chun tosaigh go rialta in obair na ‘Elders’  ar son cheart daonna. Mairead Corrigan Maguire agus iad sin a bhí ar bord an MV Saoirse is an Rachel Corrie. Caoimhe Butterly agus daoine mar í a bhíonn páirteach i ngrúpaí dlúthpháirtíochta.  Agus Éireannaigh eile ar mhó leo a gcoimitmint do dhínit an duine ná cairdiúlacht Ambasaid is meáin chumarsaide Iosrael.

Tá ról ag gach duine againn sa troid ar son cothrom na Féinne do na Palaistínigh.

Ná ceannaigh earraí Iosraelacha. Scríobh chuig na nuachtáin nó ar Twitter nó ar Facebook. Glac páirte in agóidí. Bunaigh cumann dlúthpháirtíochta nó glac páirte i gcumann. Déan do scoil a nascadh le scoil in Gaza nó déan iarracht ceangal eacnamúil nó cultúrtha nó spórt a thógáil. Coinnigh leis an bhrú ar pholaiteoirí. Agus cuir tú féin ar an eolas.

Sa deireadh déanann duine amháin difear. Thig leatsa difear a dhéanamh.

le caoinchead Ghaelscéal

colún le hEoghan Ó Néill

Sa domhan Arabach tá daoine ar na sráideanna ag agóid ar son an daonlathais.

I mBéal Feirste chuaigh Aontachtaithe i mbun ciréibe oíche Luain mar agóid i gcoinne an phróiseas daonlathaigh!

I gcoinne vóta daonlathach na gcomhairleoirí cathrach a chinntigh, ar ioróiní an tsaoil, go bhfanfadh bratach Shasana in airde ar Halla Cathrach Bhéal Feirste! 

Ach cén iontas é?

Bhí Paisley i mbun an sórt céanna in 1964 nuair a spreag sé na ‘Tricolour Riots.’

I rith an tsamhraidh tháinig gach aicme den phobal aontachtach le chéile (seachas an cléir) chun an Young Conway Volunteers Band a chosaint, in ainneoin a  n-iompar samhnasach ag Teach an Phobail Naomh Pádraig.

Agus Dé Máirt dhírigh an DUP /  UUP oiread dá gcáineadh ar an Alliance, ar Shinn Féin, agus ar SDLP is a dhírigh siad ar na haontachtaithe sin a d’ionsaigh péas agus fir slándála ag Halla na Cathrach.

Léiríonn na cásanna seo uilig a easnamhaí is atá ‘an cheannasaíocht’ a bhfaigheann aontachtaithe ó bhunús a gcuid ceannairí.

Cuimhníonn sé dúinn fosta a dheacra is atá sé ag aontachtaithe imeacht óna naimhdeas do Chaitliceachas, d’Éireannachas agus d’aon rud a dhéanfadh sochaí iolrach den tuaisceart seachas stát Briotanach Protastúnach do phobal Briotanach Protastúnach.

Mar sin oíche Luain shíl aontachtaithe áirithe gurb é an bealach is fearr chun tabhairt ar an chuid eile againn meas a leiriú ar bhratach s’acu ná dódh brat na dTrí Dhath.

Gurb é an tslí is fearr chun meas a shaothrú ar a gcreideamh s’acu féin ná teach pobail Caitliceach a ionsaí.

Agus gurb é an argóint is láidre acu ar son luachanna na Breataine ná greasáil a thabhairt don duine nach dtacaíonn leo.

‘Should have gone to Specsavers!’

Sin an rud a rith liom nuair a chonaic mé an slua seo agus greim docht ag gach duine acu ar Bhratach Shasana. Bratacha úrnite, dála an scéil, seachas na cinn giobalacha atá ina gcéadta ar chuaillí solais fud ceantracha dílseacha i mBéal Feirste.

 Deirim arís é.

‘Should have gone to Specsavers!’

Nó inniu tá Halla na Cathrach i mBéal Feirste mar a bhí sé le 106 bliain –  dubh le siombalacha na Breataine agus siombailí an Aontachtais, bíodh bratach Shasana in airde ann 365 lá sa bhliain nó ná bíodh.

I bhfaichí Halla na Cathrach tá dealbh ollmhór de Bhanríon Victoria agus os a chomhair amach dealbh mór de Edward J Harland, Aontachtaí / Coiméadach.

Istigh in Halla na Cathrach féin tá dealbh de Frederick Richard Chichester, portraidí de Bhanríon Eilís Shasana is dá fear chéile, de Rí Edward Shasana agus den Earl of Shaftesbury.

Tá fuinneoga ann le harmas Theaghlach Ríoga Shasana, mar aon le sraith fuinneoga le harmas Tiarna Donegall, teaghlach Chichester, agus teaghlach Shaftesbury. 

Tá murphictiúr ann a dhéanann comóradh ar Fhéile na Breataine 1951, leacht cuimhneacháin don 36 Ulster Division, agus fud na háite bratacha is siombailí a cuimhníonn aontachtachas Bhéal Feirste.

Os comhair Halla na Cathrach tá Royal Avenue, ar a chúl tá Windsor House, agus ar gach taobh di sráideanna is foirgnimh a dhéanann comóradh ar an Impireacht agus ar an Aontachtachas.

Mar sin má chreideann duine ar bith gur ionsaí ar an ionannachas aontachtach é an leagan amach nua níl le rá agam ach,

‘Should have gone to Specsavers.’

Tá lár Bhéal Feirste ar maos le siombailí na Breataine agus siombailí an Aontachtais. Agus gan siombail náisiúnach ar bith le feiceáil ann. Ná aon Ghaeilge ach oiread.

I lár na cathrach níl ach áit amháin a bhfuil Gaeilge le feiceáil ann agus é chomh beag sin is go mbeadh gloine formhéadúcháin de dhíth ort lena léamh.

Ní fear bratacha mise. Níor chroch mé bratach in airde riamh.

Bheinn i bhfách le cosc iomlán ar gach bratach conspóideach i mBéal Feirste faoi choinne cúpla bliain nó níl meas madaidh ag bunús an phobail ar na bratacha ‘is grá leo.’

Ach ní Tadhg an Dá Thaobh mé.

Tá tábhacht le siombalacha.  Agus tá tábhacht ar leith leo go háirithe i sochaí deighilte nuair atá siombálacha dream amháin in uachtar agus siombálacha dream eile fágtha gan aitheantas.

Is é an ‘Sochaí Comhroinnte’ a samhlaíonn aontachtaithe do Bhéal Feirste ná sochaí ina gcaithfidh mise glacadh le bratach Shasana 365 lá sa bhliain agus cosc a bheith ann ar bhratach na dTrí Dhath. Sochaí ina gcaithfidh mé glacadh le gan Gaeilge a bheith le feiceáil. Caithfidh mé glacadh le ceart an Young Conway Volunteers Band mairséal cibé áit ar mhian leo ag seinm a rogha ceoil. Caithfidh mé glacadh leis nach mbeidh maoiniú ann don Ghaeilge ná don cheol Gaelach ná don CLG ná do Pharáid na Féile Pádraig ná do rudaí a chuireann in iúl go bhfuil daoine anseo a bhfeiceann iad féin mar Éireannaigh seachas Breatanaigh.

Sin an todhchaí comhroinnte a samhlaíonn an DUP is an UUP agus an PUP agus an TUV.

Dar leo gur ionsaí ar a gcultúr é go mbeadh aon rud ann seachas bratacha s’acu, teanga ‘s’acu’, mórshiúlta s’acu agus siombalacha s’acu in uachtar.

Cuirim i gcoinne sin.

Ní mar náisiúnach ach mar dhuine atá i bhfách le cothrom na Féinne. Agus mar dhuine a chuaigh go Specsavers!

3-12-12

Le Feargal Mac Ionnrachtaigh

Is le croí trom agus tocht i mo ghlór a scríobhaim alt na seachtaine seo fá m’athair. Bhí sé de rún agam seo a scríobh an tseachtain seo caite ach go raibh an créacht ró-dhomhain ionam go fóill le go rachadh peann ar phár. Ní nach ionadh nár fhorbair an cine daonna tuiscint chuimsitheach go fóill ar chríochnaitheacht an bháis mar go mothaíonn seo go hosréalaíoch céanna is ar mhothaigh an seomra beag in Otharlann Ríoga Bhéal Feirste coicís ó shin nuair a dúradh le teaghlach s’againn go raibh m’athair dílis i mbéal an bháis. Ní ullmhaíonn aon ceacht saoil, ciall cheannaithe, loighic ná reasúin thú don bhuille chruálach, thubaisteach seo. Glacann croitheadh láidir agus adréanailín saolta greim ar na mothúcháin agus tú ag maireachtáil fríd maratón mire a chríochnaíonn le folús agus brón nach bhfuil léamh, scríobh ná insint béil beacht fána choinne.

Ainneoin an mhéala mhóir a bhí anuas ar teaghlach s’againn ón phointe seo ar aghaidh, tugadh tógáil croí millteanach mór dúinn sa teach faire leis an tacaíocht iontach a tháinig ón phobal. Bhailigh na sluaite ar an teach ó gach cearn den chathair, ó fud fad na tíre agus níos faide i gcéin chun ardmheas a léiriú ar an tseanlad agus an saol corrach, gníomhach a chaith sé ar son a phobail. Bíodh is gur thuig muid ariamh go raibh sé d’ádh agus de phribhléid againn Daidí as an choitiantacht a bheith againn, buanaíodh an tuaraim seo arís agus arís eile fríd na mílte scéaltaí spreagúla agus greannmhara a chuala muid thar cúpla lá agus oíche.

D’fhoghlaim muid stuif nach raibh ar eolas againn ón iliomad cuairteoir agus díograiseoir a d’fhág m’athair lorg orthu thar leathchéad bliain anuas. Bhí iad siúd a d’imir sacar leis agus a ghlac ciceáil uaidh ar an pháirc peile blianta fada ó shin; báicéirí a d’oibrigh leis agus a tháinig faoina thionchar agus é mar ionadaí ceardchumainn ag seasamh an fhóid ar son a gcearta; iarchimí a d’fhulaing uafás an gháis CR sa Cheis Fhada sna luathseachtóidí; daoine ar an imeall a chaillfeadh a solathár leasa shóisialta ach gur throid m’athair ar a son; Gaeilgeoirí a spreag sé chun ranganna a theagasc sa phobal agus an athbheochan ag bailiú nirt; gnáthoibrithe a mhair faoi chois dúshaothraithe an fhostóra gur thug m’athair an comhairle cuí daofa; díograiseoirí pobail a bhí dífhostaithe agus gan dóchas tráth gur léirigh m’athair suim iontu; comhshaolaithe agus siúltóirí sléibhe a chaill misneach fá thodhchaí an tSléibhe Dhuibh go dtí gur bhuail siad leis; saineolaithe cearta daonna a shíl go raibh na hargóintí is déisbhéalaí acu go dtí gur chuir m’athair chun gáire iad ag maslú na móruaisle ar cheisteanna comhionannais ag comhdháil iomráiteach éigin.

Léirigh oidhreacht m’athar go dtig le gnáthdhaoine difear a dhéanamh sa sochaí seo nuair a chaitheann siad le daoine eile le meas,  nuair a sheasann siad an fód in aghaidh na héagóra, nuair a chreideann siad sa phobal agus nuair a dhéanann siad beart de réir a mbriathar.

Bhain muid bród agus sólás ó theachtaireachtaí comhbhróin agus ómóis a bhí i gceann leathanaigh an nuachtáin seo agus meáin chumarsaide eile chomh maith leis an mhéid a tháinig ó dhíograiseoirí de gach cinéal; ón phobal s’againn féin agus an pobal dílseach, polaiteoirí de gach saghas, iar-uachtáran na hÉireann agus an tseanbhean ag bun na sráide i measc daoine eile. Treisíonn pobal iarthar Bhéal Feirste le chéile fríd dlúthpháirtíocht agus féinchuidiú in am an ghátair agus bhain Clann Mhic Ionnrachtaigh uchtach den scoth ón tacaíocht ghrámhar a fuair muid sna laethanta dorcha le déanaí agus tá muid thar a bheith buíoch as. Chothaigh na comharsana muid, d’eagraigh cumann lúthchléas Gaeil Gort na Móna an torrámh feiliúnach a fuair m’athair agus sheas an pobal linn idir óg agus aosta in ómós do.

Agus mé ag machnamh ar spiorad mhuintir iarthar Bheal Feirste, chuimhnigh mé ar an mhéid a dúirt m’athair thiar in 1998, i dtréimhse níos corraithí inar sheas pobal an iarthair le chéile, nuair a dúnmharaíodh mo dheartháir Terry; ‘The people that murdered Terry óg simply don’t understand the heart and soul of the people of West Belfast and ultimately cannot stem the tide of rightfulness, justice and equality and everything we deserve as a people’. Beidh an oidhreacht s’aige mar chrann taca agus muid ag streachailt linn sna blianta amach romhainn, nuair a chinnteoidh an pobal go raibh an ceart aige.

Eoghan Ó Néill

le caoinchead Ghaelscéal

www.gaelsceal.ie

Cé a cheadaigh é?

Cé a chas an t-ordóg síos agus thug an nód do na marfóirí dul amach chun Pat Finucane a mharú agus a bhean chéile Geraldine a scaoileadh?

Sin an cheist atá le freagairt má táimid chun muinín a bheith againn as aon fhiosrúchán faoi dhúnmharú Pat Finucane.

Agus mé ag scríobh seo 24 uair roimh a phoibliú is maith atá a fhios agam nach bhfreagróidh tuarascáil Desmond de Silva na ceiste sin go sásúil.

Bhí na srianta a chuir David Cameron le fiosrúchán de Silva chomh dian sin is nach dtiocfadh leis ach méid áirithe den scéal a fhiosrú.

Lena chois sin tá na himpleachtaí a eascraíonn as dúnmharú Pat Finucane chomh tromchúiseach sin is nach ligfeadh rialtas na Breataine don fhírinne teacht amach go fiú dán n-aimseodh de Silva é.

Sin an chúis gur tugadh cóip dá thuarascáil chuig M15 agus chuig na ‘spooks’ roimhré chun cinsireacht a dhéanamh air agus chun a rialú cad é a chuirfí i gcló agus cad é nach gcuirfí i gcló.

Cuimhnigh air gur chaith Seisear Birmingham na blianta fada faoi ghlas go héagórach cionn is nach dtiocfadh leis an bhreitheamh is sinsirí sa Bhreatain, an Tiarna Denning, creidbheal go dtiocfadh le péas West Midlands admhálacha bréagacha a chumadh chun seisear Éireannach neamhurchóidach a chur go príosún.

‘An appalling vista’ a thug Denning ar an smaoineamh go gcéasfadh péas Sasanacha amhrasáin nó go gcumfadh siad admhálacha bréagacha.

An dtiocfadh le Desmond de Silva glacadh leis an ‘appalling vista’ atá ag bagairt i gcás Pat Finucane?

An nglacfadh sé leis go raibh lámh is páirt ag ceannairí arm na Breataine, ag an RUC, ag M15, ag Force Reaction Unit, go díreach nó go hindíreach i ndúnmharú dlíodóra?

Agus gur seans go raibh nód acu ó pholaiteoir nó polaiteoirí ag ardleibhéal chun a leithéid a dhéanamh?

Ní fhéadfadh dúnmharú Pat Finucane tarlúint mar gheall ar ‘úll lofa’ nó ‘cliseadh cumarsaide’ nó ‘meancóg’ sna seirbhísí faisnéise.

Maítear go raibh suas le 30 duine acu sin a raibh baint acu le dúnmharú Pat Finucane nó a raibh eolas acu faoi roimhré, bhí siad ar phá-rolla Bhrainse Speisialta an RUC, MI5 nó an FRU.

Gníomaithe, brathadóirí agus eile. Agus bhí a fhios ag lucht a láimhseála sa Bhrainse, in MI5, san FRU faoina raibh ar bun.

Níor nuacht ar bith é ag roinnt de na daoine seo nuair a chuir siad an raidió ar obair ar 12 Feabhra 1989 agus scéal ag teacht isteach úr te brúite go raibh dlíodóir i ndiaidh a bheith criogtha le piléir ag baill an UDA.

Dlíodóir.

Cosantóir an dlí.

Ní namhad ach cara an stáit, cara an daonlathais.

Crann taca an stáit.

Tá fianaise agus a sáith de cheana féin a éilíonn go scrúdófaí an ról a bhí ag áisínteachtaí an stáit in eascú dúnmharú Pat Finucane.

D’admhaigh David Cameron cheana féin go raibh dlúthpháirtíocht le dilseoirí paraimhileata ann i gcás Pat Finucane, cé nach raibh sé sásta a dhearbhú scála na dlúthpháirtíochta sin.

Thug idir John Stevens , iarChoimisinéir Phéas Londain, agus John Stalker iarleas Ard Chonstábla ar Phéas Manchester, le fios gur aimsigh siad neart fianaise go raibh dlúthpháirtíocht ann idir na fórsaí stáit agus dílseoirí paraimhileata.

I gcás John Stevens mar shampla thug sé le fios in 1990 go raibh se cinnte de nach raibh dlúthpháirtíocht fairsing ná dlúthpháirtíocht ar bhonn institúideach ann.

Faoi 2003, i ndiaidh dó cás Pat Finucane a scrúdú, mhaígh sé go raibh a bhreithiúnas i 1990 mícheart agus go raibh dlúthpháirtíocht i bhfad níos fairsinge agus níos measa ná mar a chreid sé riamh.

Cheap rialtas na Breataine an breitheamh Ceanadach, Peter Cory, chun cás Pat Finucane a fhiosrú agus dreim acu leis, gan dabht, go mba ‘lámha sábháilte’ é a ghlacfadh lena líne faoin chás.

Ar fheiceáil na fianaise dó dúirt Peter Cory láithreach go raibh fiosrúchán neamhspleách de dhíth mar go raibh sé soiléir go raibh ceisteanna thar a bheith tromchúiseach le freagairt ag áisínteachtaí an stáit maidir le dúnmharú Pat Finucane.

Dúirt rialtas na hÉireann go raibh fiosrúchán neamhspléach de dhíth.

Ar dtús gheall Tony Blair go gceadódh sé a leithéid.

Ach ar ball, seachas glacadh le fiosrúchán d’achtaigh rialtas na Breataine an ‘Inquires Act’, reachtaíocht a chosc fiosrúchán neamhspleách i gcásanna ar nós cás Pat Finucane.

Rud a thabharfadh le fios gurb é an fhírinne an rud deireanach atá ó rialtas na Breataine i gcás Pat Finucane.

Nó má tá bunús leis na líomhaintí atá déanta ag teaghlach Pat Finucane, ag rialtas na hÉireann, ag an breitheamh Cory agus ag Sir John Stevens bheadh seo ar na scannail is measa i nuastair na Breataine. Gur cheadaigh nó gur eascaigh áisínteachtaí an stáit dúnmharú dlíodóra ar stíl deachtóirí Mheiriceá Theas nó deachtóirí Arabacha. Tá fiosrúchán níos mó ná fiosrúchán QC de dhíth i gcás chomh tromchúiseach seo.

Mura bhfuil aon rud le ceilt ag rialtas David Cameron ba cheart dóibh fiosrúchán neamhspleách a cheadú agus iarraidh ar roinnt saineolaithe neamhspleácha idirnáisiúnta an cás seo a fhiosrú . Go mbeadh an tuarascáil s’acu réidh taobh istigh de dhá bhliain. Agus nach mbeadh acu ach buiséad teoranta.

Ach go ligfí dóibh gach doiciméid cuí a fheiceáil. Shásódh sin mise. Shásódh sé bunús Éireannach. Ach is léir go scanraíonn sé an cac as David Cameron agus iad siúd ar fearr leo an fhírinne a cheilt.

le caoinchead Ghaelscéal ag

www.gaelsceal.ie

le hEoghan Ó Néill

Tá 2013 tosaithe go díreach mar a thosaigh gach uile bliain ó bhreith fuilteach ‘Northern Ireland’ in 1921.

Le forneart agus le bagairtí ó bíogóidí dílseacha agus ó aontachtaithe cionn is go bhfuil ‘ a bhféiniúlacht mar Bhriotanaigh’ faoi bhagairt.

Cad é é an bhagairt seo dá bhféiniúlacht?

Deir iad siúd atá ag dódh agus ag creachadh leo gur ionsaí mhillteanach orthu a ba ea vóta daonlathach na gcomhairleoirí i mBéal Feirste chun bratach Shasana a chrochadh os cionn Halla na Cathrach 17 lá seachas 365 lá sa bhliain.

Ionsaí eile ar a mBriotanachas é, dar leo, Comhaontú Aoine an Chéasta, comhaontú daonlathach a dearbhaíonn, i measc rudaí eile, go bhfanfaidh na Sé Chontae ina chuid den Ríocht Aontaithe go dtí go mbíonn vóta daonlathach ar son Éire Aontaithe.

Ionsaí ar a mBriotanachas é, dar leo, roinnt na cumhachta ag Stormont a bhfágann go bhfuil rialtas ag an ‘Province’ arís eile ach é bunaithe ar roinnt na cumhachta seachas ar aontachtaithe a bheith ag rialú na háite leo féin.

Ionsaí ar a mBriotanachas é, dar leo, go bhfuil péasfhórsa anois atá, in ainneoin a lochtanna, atá ionadaíoch don phobal ar fad seachas do scair amháin den phobal.

Le cois ar na ‘bagairtí’ seo dá mBriotanachas tchíonn aontachtaithe go leor bagairtí eile ar na gaobhair.

Bagairt dá mBriotanachas é, dar leo, go mbeadh reifreann ann faoi fáil réidh leis an teorainn. Go mbeadh Céad Aire Shinn Féineach ann. Go mbeadh Acht na Gaeilge ann.

An rud comónta do na ‘bagairtí’ seo ar fad ná gur toradh gach uile ceann acu ní ar ‘diktat’ ná ar ‘sceimhlitheoireacht an IRA’ ná ar ‘chur isteach ó rialtas Bhaile Átha Cliath.’

Is toradh gach uile ceann acu ar an chóras daonlathach!

Vóta daonlathach ag comhairle Bhéal Feirste is cúis leis an nósmaireacht nua maidir le bratach Shasana.

Vóta daonlathach a thug Comhaontú Aoine an Chéasta dúinn.

Vóta daonlathach a d’fhág againn an rialtas roinnt cumhachta in Stormont.

Tá an péasfhórsa nua ina toradh ar an chóras daonlathach.

Agus má bhíonn Céad Aire Shinn Féineach ann feasta nó Éire Aontaithe nó Acht na Gaeilge, tiocfaidh siad sin i ngeall ar vóta daonlathach.

I mbeagán focal is é an daonlathas agus an vóta daonlathach a scanraíonn aontachtaithe. Scanraíonn sé an cac astu. Agus ó céad bunaíodh na Sé Chontae ba é an daonlathas riamh a scanraigh aontachtaithe.

Mhair an stát aontachtach beo ar shéanadh an daonlathais. Ar imtheorannú agus ar chinsireacht, ar séanadh jabanna agus ar shéanadh cearta.

Agus anois go bhfuil daonlathas ag teacht chuig na Sé Chontae (más go fada frustrach féin atá sé ag teacht) tá na aontachtaithe le daoraí.

Tá aontachtaithe an lae inniu cosúil le fir a dhiúltaigh ar feadh i bhfad bhfad glacadh leis go bhfuil mná i dteideal an cothromais. B’éigean streachtailt fhada fhrustach a bheith ann sna cúirteanna, ar na sráideanna, sna seomraí boird, sna mornachana agus sna meáin, chun go gcuirfí an daonlathas i bhfeidhm. Inniu féin tá fir ann a diúltaíonn glacadh leis go mba cheart caitheamh le fir is mná ar bhonn cothrom.

Ach tá taoide na staire casta i dtreo an chothromais agus níl dul siar ann.

I gcás an chine duibh i Stáit Aontaithe Mheiriceá diúltaíodh glacadh le daonlathas agus b’éigean troid mhór fhada bhinbeach a dhéanamh chun an taoide a chasadh. Ach anois, níl dul siar ann.

Agus is amhlaidh an scéal i gcás na Sé Chontae.

Tá an daonlathas is an cothromas ag teacht agus ní thig le go leor de na haontachtaithe é sin a laimhseáil.

Seachas iad brostú chun Tuaisceart Éireann Nua a chruthú, stát ina mbeadh náisiúnaigh is aontachtaithe ar chomhstádas, feiceann aontachtaithe cothromas mar bhagairt dá bhféiniúlacht agus dá gcearta.

Agus tá polaiteoirí acu, don chuid is mó, a threisíonn ar a n-eagla seachas iad a bhogadh i dtreo glacadh leis an readúlacht nua.

Tá ceannairí aontachtacha ar a ndícheall ag iarraidh a bpobal a gcoinneáil sna trinsí ag troid na seantrodanna agus ag lorg foscaidh sna sean gártha catha ar nós ‘No Surrender.’

Feiceann siad naimhde ar gach casadh. Rialtas na Breataine. Rialtas Bhaile Átha Cliath. Alliance. An PSNI. Sinn Féin. An SDLP. An BBC. An Pápa Benedict. An tAontas Eorpach. Fiosrúchán Saville. Fiosrúchán Pat Finucane. Jackie Mc Donald. Basil Mc Rea. Agus Seán Seaca!

Níl i gceist na mbratacha ach léiriú eile ar an dóigh ar chlis ar aontachtachtas, ar aon aicme d’aontachtachas, plé leis an readúlacht nua iarchogaidh sa tuaisceart.

D’fhág an easpa ceannasaíochta sin an pobal aontachtach diúltach, eaglach, paranóideach.

Ní bealach chun tosaigh é géilleadh don fhorneart is don bhagairt a chonacamar ar shráideanna Bhéal Feirste le tamall anuas. Ní féidir linn dul chun tosaigh trí chúlú ó bhunú sochaí cothrom.

An t-aon slí chun tosaigh do ná Sé Chontae feasta ná stát nua ina mbeidh cothrom na Féinne ag gach duine, Caitliceach, Protastúnach, easaontóir – agus ag na hÉireannaigh nua, na pobail eitneacha sin ar mhó agus ar mhó acu atá ann ó thuaidh.

An bhfuil oiread is ceannaire amháin aontachtach atá inchurtha leis an jab?

Sssh, coinnigh ciúin, ná habair a dhath os ard!

Tá Foras na Gaeilge ar tí deireadh a chur leis an nuachtán breá, Gaelscéal, ar mhaithe le dornán scalta d’Euro a shábháil. Beidh saol na Gaeilge i bhfad níos boichte dá bharr, cé go mbeidh beagán airgid á choigilt i mbanc-chuntas an Fhorais. Is léir go bhfuil duine nó daoine i bhForas na Gaeilge arb é a ghnó-se é féacháil chuige go mbíonn an colún airgeadais seo ag comhréiteach leis an cholún airgeadais siúd. Agus is cuma sa diabhal cad a ghearrtar nó chailltear chun an cuspóir mí-uasal sin a bhaint amach.

Shilfeá, b’fhéidir, mar a shíl mé féin tráth gurb é dúnghaois Fhoras na Gaeilge ná saol na Gaeilge a shaibhriú. I bhfad idir sin agus an fhírinne!

Nó cluinim a lán amaidí faoi luach airgeadais. Níl a fhios agam an €200,000 nó €400,000 nó cibé méid sa bhliain a bhí i gceist. Ach dá mba rud é go raibh leathmhilliún féin a bhí ann nárbh fhiú achan cent de é?

Ní bheadh an tír fágtha ar an trá fholamh dá bharr.

Lomchlár na fírinne é go bhfuil nuachtán seachtainiúil Ghaeilge ag dul a chostáil airgead, ar an dóigh céanna is a chosnaíonn gach tionscadal Gaeilge airgead. Scéal eile ar fad dá mbeadh deich milliún Gaeilgeoirí in Éirinn. Dá mbeadh an Ghaeilge athbheochanaithe cheana féin ní bheadh sí le hathbheochan agus ní bheadh Foras na Gaeilge de dhíth. Sea, tiocfaidh ár lá.

Idir an dá linn áfach ……….. sin an rud.

Thig liom smaoineamh glan amach ar an trí nó ar a ceathrar de fhiontair Ghaeilge atá ag brath ar thacaíocht Fhoras na Gaeilge. Tá eagla orm iad a lua ar eagla ‘Snipeadóir’ an Fhorais a bheith ag léamh seo.

Mar sin de, cibé rud a deir tú, ná habair a dhath. Is muid féin a bheidh thíos leis.

Tá mé dearg le fearg go fóill nuair a chuimhnim an dóigh ar chuir Foras na Gaeilge deireadh le Lá Nua agus gan de chúis acu ach nach raibh maoinitheoirí neamhthrócaireacha sásta leis an líon cóipeanna a bhí á ndíol. Sin an leithscéal truamhéileach a luaigh siad le Gaelscéal. Agus an ritheann sé leo nach ndíoltar cóipeanna ar bith de pháipéar nuair a chuirtear deireadh leis!

Cad é a bheadh cearr le dul i mbun oibre le Gaelscéal agus pobal Gaeilgeoirí na hÉireann chun an díolachán a ardú. B’fhéidir go gcosnódh sin cúpla euro eile ach tá an t-airgead acu. Faraor bheadh fuinneamh agus samhlaíocht ag teastáil fosta. Níor chuir Foras na Gaeilge in iúl riamh go raibh fuinneamh ná samhlaíocht acu, beag ná mór.

Nach mithid do phobal na Gaeilge ceisteanna agus ceisteanna crua a chur mar gheall ar Fhoras na Gaeilge?

An mbeimis mórán níos measa as mura raibh an Foras ann ar chor ar bith?

Fan liom, bomaite. Mura raibh ann don Fhoras ar chor ar bith bheadh sábháil airgid i gceist – ní fios cá mhéad go díreach nó níor fhoilsigh an Foras cuntas airgeadais riamh!

Ach dá sábhálfaí airgead tuarastail an Fhoras agus dá ndíolfaí na tithe breátha atá acu i mBaile Átha Cliath is cinnte go mbeadh na milliúin Euro d’airgead tirim le caitheamh ar thionscnaimh Ghaeilge, rud a spreagfadh fiontraithe nua le teacht chun tosaigh chun a gcuid pleananna féin a fhorbairt.

I  dtaca le Foras na Gaeilge é féin an bhfuil aon ghá le níos mó ná seisear nó mórsheisear oifigeach chun iarratais a mheas agus deontais a bhronnadh?

Bheadh go leor airgid ar fáil le bronnadh ar thionscadail fiúntacha ach an Foras é féin a ghearradh siar go dtí an gas. Níorbh é an cuspóir riamh don Fhoras postanna a chruthú d’oifigigh agus d’fheidhmeannaigh an eagrais, shíl mé, ach lámh chúnta a thabhairt dóibh siúd a bhí ag cruthú infrastruchtúr na Gaeilge.

Maireann an aisling beo.

Buíochas do Dhia níl aon ghréim ag Foras na Gaeilge ar Nuacht24, mar sin ní féidir leo muidne a bhású!

le caoinchead Ghaelscéal

www.gaelsceal.ie

le hEoghan Ó Néill

Slán leis an sean. Fáilte roimh an úr.

Sin an dearcadh a bhí riamh agam maidir le nuachtáin Ghaeilge.

Cosúil le gach gné eile den saol caithfidh iriseoireacht chlóite na Gaeilge a bheith de shíor a athmhúnlú is a athchruthú féin. Agus bíonn pianta fáis i gcónaí ann.

Ná bíodh aon mhíthuiscint faoi. Beidh cumha orm i ndiaidh Ghaelscéal. Cumha mór. Faoi mar a bhí cumha orm nuair a d’imigh Lá Nua is Foinse (mar a bhí) Anois is Cuisle, Amárach, agus go háirithe Inniu. Ní raibh iontu ar fad áfach ach feithichilí, cuid acu níos fearr ná a chéile, a thugamar céim eile ar aghaidh san iarracht chun nuachtsheirbhís cheart Ghaeilge a bheith againn i bhfoirm chlóite.

Chuir gach uile ceann acu le dlúthú phobal na Gaeilge, le hoiliúint iriseoirí, le díoschúrsa is plé idir Gaeilgeoirí, le saibhreas foclóra, le híomhá nua aimseartha na teanga, le saol na nuachta, agus le saibhriú an saoil againn i gcoitinne. Lena chois sin choinnigh siad dornán Gael fostaithe.

Níl deireadh tagtha le hiriseoireacht scríofa na Gaeilge. Mar sin, ná gabh thar fóir leis an chaoineadh.

Ná éirigh searbh faoin tacaíocht nár tugadh nuair a ba cheart. Ná bí róghonta faoin chorrthráchtaire ar an chlaí a bhí fras leis an cháineadh agus gortach leis an mholadh. Ná caith do chuid ama is díograise ag iarraidh an stair a athscríobh.

Fág slán tochtach ag Gaelscéal agus in imeachta ama bogaimís ar aghaidh chuig an chéad chéim eile sa turas corrach dúshlánach seo chun nuachtsheirbhís chlóite Ghaeilge a chruthú.

Agus cuimhnigh air go bhfuil go leor fáthanna againn le bheith dearfach.

Tá tuarascáil Regina Ní Chollatáin ar na meáin chlóite againn agus cá fios nach dtabharfar aird ceart air anois agus comharba Ghaelscéal á roghnú. Is cinnte gur túsphointe maith é don phlé atá le déanamh.

Údar dóchais é fosta go nglacann bunús Gaeilgeoirí agus Foras na Gaeilge araon anois leis gur an t-idirlíon an príomhshlí chun tosaigh do nuachtsheirbhís Ghaeilge. Ní hionann sin is a rá nach dtiocfadh le páipéar clóite (nó leagan idirlín de nuachtán a d’fhéadfadh a chlóbhualadh), dul taobh ar taobh le nuachtsheirbhís ar líne. Más féidir leis na Bascaigh páipéar laethúil clóite a chur amach seans fós go dtiocfadh linne e a dhéanamh.

Ach breathnaím thart timpeall orm agus tchím go bhfuil bunús daoine faoi bhonn 30 bliain d’aois ag léamh ábhar nuachta ar líne seachas i bhfoirm chlóite. Is i dtreis a rachaidh an claonadh sin amach anseo seachas a mhalairt.

Faighim féin ‘nuacht’ cuid mhór na saolta seo ó leagan idirlíon de nuachtáin nó ar suíomh idirlín stáisiún teilifíse. Ó Twitter nó ó Facebook. Ó téacs nuachta nó ó aip nó ó ríomhphost.

Is mó de ról ainilíse atá ag nuachtáin náisiúnta na saolta seo, mar aon le tuairimíocht is colúnaithe is scagadh nuachta is léirmheasanna is a macasamhail.

Mar sin caithfidh an chéad nuachtsheirbhís eile Ghaeilge scríofa sin uilig a chur sa reicneáil.

Ní inniu ná inné a liostáil mé na dóigheanna a eascaíonn an t-idirlíon obair an iriseora Ghaeilge.

Ar suíomh idirlín thig nuachtsheirbhís as Gaeilge a bheith ar fáil ar an bhomaite ag an Ghael in Montana nó Montreal nó Nua Eabhrac mar aon leis an Ghael i mBaile Munnaidh nó Baile an Easpaig, i gCarna nó i gCarnloch.

Thig sin ar fad a dhéanamh 24/7 gan an costas mór dáiliúcháin ná an ollchostas clóbhuailte a bhaineann le nuachtán clóite. Tá féidearthachtaí móra ag baint le nuachtsheirbhís Ghaeilge dá bharr.

Níor oibríodh amach go fóill an múnla ceart chun gur féidir le foilsitheoir brabach a shaothru as suíomh nuachta idirlín – tá an fhadhb sin ag sárú go fiú ar Rupert Murdoch!

Ach tá roinnt bealaí gur féidir síntiús a dhíol d’ábhar ar leith ar nuachtshuíomh.

Ina dhiaidh sin ar fad, bíodh nuachtsheirbhís Ghaeilge feasta ar líne nó i bhfoirm chlóite beidh gá acu le hiriseoirí mhaithe. Beidh gá le hiriseoirí a thuigeann saol na Gaeilge mar aon le saol na gcúrsaí reatha. Beidh gá le nuachtóirí a bhfuil misneach is seiftiúlacht ann, dílseacht agus dúthracht. Agus nuachtóirí a thuigeann go n oibríonn na meáin ar bhealach 360º anois. Go dtiocfadh leis an iriseoir chló a bheith ag cur a n-ábhar ar fáil i bhfoirm físe nó mar mhír fuaime le cois ar an leagan scríofa.

Beidh gá acu le daoine den tsórt sin a d’oibrigh ag Gaelscéal le roinnt blianta anuas agus ta súil as agam go mbeidh ról ag roinnt de na daoine sin i gcibé comharba a bhíonn ar Ghaelscéal.

Bliain go leith ó shin nuair a chuireamar deireadh leis an leagan chlóite de Nuacht 24 – tá an nuachtsheirbhís ar líne ag dul go trean fós ag www.nuacht24.com , – d’iarr Ciarán Dunbar orm colún a scríobh do Ghaelscéal. Bhí drogall orm nó bhí luí agam le nuacht seachas le tuairimíocht. Ach thoiligh mé mar bhí fonn orm a bheith ceangailte le tionscnamh chomh tarraingteach seo. Agus is údar bróid dom go raibh mé ar cholúnaithe an nuachtáin seo. Foireann colúnaithe den scoth dála an scéil.

Tháinig biseach leanúnach ar Ghaelscéal ó am a bhunaithe. Tháinig sin mar gheall ar lucht eagair Ghaelscéal straitéisí a fhorbairt ar bhonn leanúnach, straitéisí a threisigh go leor leor rannógaí den nuachtán. Fostaíodh foireann láidir colúnaithe, rinneadh forbairt ar Ghaelscéal sa Scoil, tháinig biseach nach beag ar chúrsaí nuachta, (nuacht sa Ghaeltacht go háirithe), tugadh faoi neartú na seirbhíse ar líne, baineadh tairbhe as na meáin sóisialta chun an páipéar agus scéalta ar leith a phoibliú, rinneadh iarrachtaí scéaltaí a aimsiú a chuirfeadh na meáin leictreonacha Gaeilge suim ann, tugadh faoin díolachán a ardú agus an córas scaipeacháin a bhisiú, agus go leor leor eile. Tháinig an láidriú fosta cionn is an coimitmint a thug gach duine den fhoireann.

Ar fhoireann bheag rinne siad éacht.

Agus ta críoch níos fearr i bhfad tuillte acu ná an críoch seo. Ach thug siad muid níos cóngaraí don cheannscríbe, go fiú mura mbíonn sin soiléir an lá inniu. Buíochas do gach uile duine acu. Ceal spáis ní thiocfadh liom iad ar fad a liostáil. Go raibh maith agaibh. Agus buíochas ar leith do Chiarán Dunbar a bhí ina cheannaire an t-am a ba ghá ceannairí.

Agus gan a fhágáil as an áireamh Máire Ní Thuathail is Torann na dTonn a thacaigh go fonnmhar leis an tionscnamh seo ón tús. Maith iad.

Crothnóidh mé gach duine a chuidigh liom ar oiread sin bealaí ag Gaelscéal.  Ach ar aghaidh linn a chairde. Níl an turas áirithe seo thart ná baol air.

An Bhuille ar Buile

le Gearóid Ó Cairealláin

Faoin am seo ba cheart go mbeadh an Pápa Proinsias cleachtaithe lena shaol nua. Cheana féin tá seal caite aige ina lóistín samhraidh agus saoirse in Caisleán Gandolfo. Arais sa Vatacáin dó faigheann sé nod an aitheantais ó na Gardaí Eilvéiseacha agus caithfidh go n-éalaíonn osna faoisimh uaidh achan uair a amharcann sé suas ar shíleáil an tSeipéil Sistíneach le hamharc ar an tsaothar is clúití de chuid Michael Angelo agus meabhrú gur le bochtán ó chúlshráideanna La Boca na hAirgínte é sin agus an obair ealaíne is tábhachtaí ar an domhan cláir.

Faoin am seo fosta tuigeann sé nach bhfuil sé féin agus seandaoine an Churia i gcónaí ar an fhoireann céanna. Iad siúd an státseirbhís agus tá Proinsias ag iarraidh oibriú amach cé acu na Sir Humpries agus cé acu na Bernards! Beidh a fhios aige sin roimh i bhfad.

Tá mé féin ag déanamh go dtéann an Curia síos ar a nglúine achan oíche chun buíochas a thabhairt dá dTiarna agus dá Mháthair Bheannaithe cionn is Pápa nua a sholáthar atá chomh sean sin, nó dar leo go mbeidh níos lú trioblóide ag baint le seanduine 76 bliain d’aois ná mar a bheeadh le duine níos óige. B’fhéidir go gcuirfí iontais orthu go fóill áfach. Deir roinnt de na tráchtairí  go bhfuil claonadh i dtreo an radacachais de dhúchas i bProinsias a hAon. Sea, agus tá tráchtairí eile ann a deir a mhalairt. Rud amháin atá fíor áfach. Níor cheart do ligean dá aois cur isteach ar a mhian. Bhí an Pápa Eoin XX III ag an aois chéanna le Proinsias nuair a ceapadh eisean agus glactar leis gur chuir sé réabhlóid ar bun san Eaglais Chaitliceach a mhothaítear go fóill an lá inniu.

Agus ní raibh de shaol sa Vatacáin aige ach cúig bhliain. Thiocfadh le Proinsias a sháith d’athruithe a chur i bhfeidhm má bhíonn fonn air chuige. Tá a fhios agam go léann Proinsias Nuacht24 go cíochrach agus an Bhuille ar Buile go háirithe. Ní miste liom, mar sin, cúpla nod don eolach a thabhairt dó. Gan amhras beidh séanadh na n-ionsaithe samhnasach atá déanta ag cléir ar pháistí ag barr an liosta aige. Mura n-éiríonn leis ach tabhairt le fios don Eaglais Mhór gur coireann na hionsaithe seo sa chéad dul síos agus gur péacaí iad ina dhiaidh sin beidh eacht déanta aige. Ná síltear anois go bhfuil mé críochnaithe nó is ag tosú atá mé. Dhá cheist eile a d’fhéadfadh a bheith ceangailte le ceist úd na n-ionsaithe míghnéasacha, mar at á, cead a bheith ag sagairt pósadh agus mná a oirniú ina sagairt. Sea, aois seo ina bhfuil sagairt ag éirí gann ar fud an domhain nach mithid tosú ar mhná a oirniú?

Is mithid agus is rímhithid éirí as an mhasla leanúnach a thugtar do mhná go leanúnach agus gan taise ná trócaire. Ní thitfeadh na Flaithis anuas orainn dá mbeadh sagairt mhná ag an Eaglais Chaitliceach Rómhanach, nó an ea go rachadh an saol agus an Eaglais ar aghaidh níos fearr ná riamh?

Dá n-osclódh Paddy Power leabhar ar an cheist seo, tá a fhios agam cá gcuirfinn mo gheall féin. Cad é an praghas a bheadh leis dar leat? Níl mé ag maíomh go dtiocfadh leis an Phápa Proinsias athruithe mar seo a thabhairt isteach amárachnó Dé Domhnaigh seo chugainn. Ach tá mé cinnte go dtiocfadh leis tús a chur leis an phróiseas, comhrá a chur ar bun go ciúin le fáil amach an mbeadh cairdinéil ar bith ar aon tuairim leis. Ar ball b’fhéidir go bhfaighfeadh sé amach go mbeadh duine nó beirt den Churia sásta a bheith ag obair leis sa treo sin.

Samhlaigh é. Cruinniú idir Proinsias agus an duine is láidre sa Curia, Sir Humprey na Vatacáine. B’fhéidir dá mbeadh a obair bhaile déanta aige go n-inseodh a chuid taighde dó go mbeadh tacaíocht ag Cairdinéil an domhain d’Eaglais Nua radacach , agus go dtiocfadh leis a phlean a chur faoi bhráid an Churia.

Cad é a dhearfadh státseirbhís na Vatacáine leis? Cad eile ach, ‘Sea, a Phápa!’

le hEoghan Ó Néill

Cibé rud a mhothaíonn an duine faoi Margaret Thatcher agus a ré i gcumhacht  sa Bhreatain is cinnte gur fhág sí a lorg ar an Bhreatain faoi mar nach ndearna mórán Príomh Airí Briotanacha sa thréimhse i ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda.

Scéal dubh agus bán é – is beag duine a bhíonn fágtha ar an chlaí nuair a luaitear an t-ainm.

Bhí sracadh fada frustrach ag Margaret Roberts le dul i gceannas ar pháirtí na dToraíoch ón am a bhain sí suíochán Finchley in 1959 go dtí gur sháraigh sí ar Edward Heath in 1975. Rinneadh Príomh Aire na Breataine di in 1979 agus d’fhan i gcumhacht go dtí 1990.

Le linn na mblianta sin i gceannas ar an Bhreatain thug sí faoi phríobhaidiú le díograis, thug dúshlán na gceardchumann, sheas ina aonar i gcoinne bhallstáit eile an Aontais Eorpaigh, throid cogadh faoi na Malvinas agus throid cath le stailceoirí ocrais na Ceise Fada. Rinne sí iarracht an Bhreatain a dhéanamh cumhachtach arís ar scála idirnáisiúnta (chothaigh sí dlúthcheangal go háirithe le Ronald Reagan) agus chuir a ladhar isteach i mbeagnach gach uile gné de shaol na Breataine.

Ba le focail Naomh Proinsias Assisi a thosaigh sí ar a tréimhse i Sráid Downing ach ba léir ón faíreach a chualathas sa chúlra, le  cois ar an bhualadh bos,  go raibh a chuid cainte ag cothú scoilteanna sa phobal ón chéad lá anuas.

Gan tuilleadh moille thug sí faoi phríobháidiú ar bhealach nár tharla riamh sa Bhreatain agus ba lena linn a thosaigh bunús daoine ansin ag ceannacht tithe, a tháinig borradh faoi cheannach scaireanna agus dá réir.

Thug sí faoi na ceardchumainn fosta agus lean sí do dhúshlán na gceardchumann feadh na mblianta ar fad a bhí sí i gcumhacht. Achtaíodh dlíthe a shrianaigh na ceardchumainn agus a thug orthu cleachtais nua a bheith acu. Ach  ó thaobh cúrsaí ceardchumainn de is mó a chuimhníonn bunús daoine í cionn is stailc na mianadóirí in 1982.

Scoilt stailc na mianadóirí agus an cos ar bholg is forneart a bhain lena phoiliniú, scoilt sé pobal na Breataine ó bhun go barr. Agus níor leigheasadh go fóill na scoilteanna sin.

Chuir a bua ar Arthur Scargill agus ar na ceardchumainn lena chlú mar laoch na heite deise. Agus dúirt Scargill agus go leor leor eile nach mbeadh Ifreann ann go raibh Thatcher ann.

Ba é an deighilt agus an scoilteadh ceann de na gnéithe is mó a cheanglítear lena ré.

Thug sí tús áite don ‘City’ agus lena linn bhí bainceirí, stocbróicéirí agus eile ar mhúin na múice. Agus bhí rath ar gheilleagar na Breataine feadh cuid mhór de na blianta a bhí sí i gcumhacht. Agus deir a lucht cosanta gurb í agus an ceannasaíocht dúshlánach a thug sí a ba chúis leis an bhorradh sin faoin gheilleagar. Ach tá go leor a maíonn gur dream beag ag an bharr agus an mheán aicme amháin a shaothraigh as a sealanna in 10 Sráid Downing agus go raibh saol an aicme oibre chomh dona is a bhí riamh, nó níos measa fós.

I gcás na hÉireann beidh cuimhne uirthi mar gheall ar a seasamh a thóg sí i gcoinne na stailceoirí ocrais sa Cheis Fhada. Dar lena lucht tacaíochta gur ‘bhain’ sí sa chaismirt sin ach is beag duine a bhfuil tuiscint acu ar an phobal náisiúnach thuaidh nó theas a aontódh gurbh fhiú an praghas a íocadh as an ‘bua’ sin.

Bhí an Cairdinéal Tomás Ó Fiaich ar na daoine a chuir in iúl go raibh sé dodhéanta aige aon dul chun tosaigh a dhéanamh léi agus é ag iarraidh cur ar a súile di an tionchar a bheadh ag bás stailceoirí ocrais ar phobal na hÉireann. Níor mhaith Poblachtaigh agus go leor náisiúnach eile di riamh an cluas bodhar a chas sí le duine ar bith a mhol comhréiteach leis na stailceoirí ocrais.

Ina dhiaidh sin, agus in ainneoin í Garret Fitzgerald a náiriú lena dearbhú go raibh aon mholadh de na moltaí a rinne sé faoin bhealach chun tosaigh don tuaisceart ‘Out, out out!’ , ina dhiaidh sin ar fad bhí sí ar na daoine a thosaigh ag réiteach an talaimh don phróiseas síochána.

Níor thaitin sé léi dul i dtreo ról a bheith ag na 26 Chontae i ngnóthaí an tuaiscirt – b’aontachtach de nádúr í – ach ghlac sí le bogadh sa treo sin mar gheall ar chomhairle a cuid comhairleoirí agus cionn is gur léir nach raibh ag éirí leis an láimh láidir. Deir Poblachtaigh gur chuir a gníomharthaí is seasamh am na stailce ocrais agus na blianta díreach ina dhiaidh fad 10 mbliain nó mar sin leis an chogadh.

Cé gur ghlac Peter Robinson leis inniu, agus é ag déanamh comhbhróin lena muintir, gur Aontachtaí í bhí cogadh dearg idir í agus Ian Paisley is an DUP am an Chaomhaontaithe Angla-Éireannaigh, tionscnamh a chuir aontachtaithe le daoraí.

Tháinig sí slán ón ionsaí a rinne an tIRA ar an Grand Hotel ach ghoill sé go smior uirthi gur éirigh leis an IRA ionsaí mar sin a dhéanamh ar a páirtí agus ghoill sé uirthi lena chois gur mharaigh an tINLA Airey Neave, dúthchara léi a bhí le bheith ar an chéad Státrúnaí don tuaisceart ag an rialtas nua aici in 1979. I dtreo deiridh a blianta i gceannas sa Bhreatain maraíodh comhairleoir eile dá cuid, Ian Gow, i bpléascán IRA.

Mar aon le bunathrú a chur ar an Bhreatain chuir sí bunathrú ar an pháirtí Toraíoch, fuair réidh leis na ‘Wets’ faoi mar a thug sí ar an dream is liobrálaigh sa pháirtí agus thug isteach glúin de pholaiteoirí a bhí agus atá báúil le cuid mhór de na polasaithe a lean sí féin. Chlis uirthi plé i gceart le ceist na hEorpa sa pháirtí Coiméadach. Thóg sí seasamh láidir go poiblí i gcoinne bhallstát eile an Aontais go minic is go minic. Ach ina dhiaidh sin shínigh sí an Acht Eorpach Aonair a cheangal an  Bhreatain isteach i bhforbairt na hEorpa. Go dtí an lá inniu féin ní thig leis an Pháirtí Coiméadach an aighneas inmheánach faoin Eoraip a réiteach.

I gcás na Malvinas, faoi mar a léirigh doiciméid na Breataine a foilsíodh le déanaí, chuaigh sí sa tseans cuid mhór nó bhí baol ann nach mbeadh ar chumas na mBriotánach leanúint dá n-ionradh ar na hoileáin. Ach d’éirigh léi agus bhí díbhinn iontach vótaí ann.

Arís eile ní mhaithfidh go leor daoine di a cinneadh chun an General Belgrano a chur go tóin poill nuair a bhí an long sin, a bhí lán d’ábhar mairneálaigh, ag imeacht ar shiúil ó láthair na cogaíochta.

Rinne a tacaí is láidre, ‘Sun’ na Breataine bás an 330 mairnéalach óg a cheiliúradh lena gceannteideal ‘Gotcha.’ Agus chothaigh Margaret Thatcher na meáin ar bhealach nár chothaigh aon Phríomh Aire Briotánach le fada an lá agus is iomaí mír cainte nó ainm a ceanglítear léi i meon an phobail. ‘Níl a leithéid de rud is sochaí ann’ The lady is not for turning’ ‘the Iron Lady’ etc.

Ar an iomlán ba dhuine í Margaret Thatcher a bhí pragmatach go leor, in amanna, chun lubadh ar roinnt dá prionsabail cé go ndearna sí amhlaidh ar chúla téarma chun gurbh fhéidir leanúint dá caint faoin ‘Iron Lady.’

Bean a bhí ann a chruthaigh gurbh fhéidir le bean gníomhú ag an leibhéal is airde sa saol phoiblí sa Bhreatain agus ba pholaiteoir cumasach í a raibh stádas is tionchar léi ní amháin sa Bhreatain ach ar bhonn idirnáisiúnta ag am a bhí an cogadh fuar ag teacht chun deiridh. 

Colún le Gearóid Ó Cairealláin

D’fhoghlaim an cúlra Caitliceach dom gan drochchaint a dhéanamh faoin té atá nuabhásaithe. Agus sin treoir a gcloím leis i gcónaí. Ach chuir Maggie Tatcher cathú crua orm, tá mise ag rá leat. Níor ghlac mé páirt sa cheiliúradh a bhris amach i gceantair náisiúnacha áirithe i mBéal Feirste agus i nDoire Cholm Cille cé gur cheadaigh mé meangadh gáire dom féin agus véarsa nó dhó den amhrán mór is déanaí, ‘Ding Dong, the Witch is Dead……’

Níor caoineadh oiread agus deoir bróin in Iarthar Bhéal Feirste, ná áit ar bith eile in Éirinn, ar chloisteáil tasc na mná seo a bhí ina Príomh Aire ar an Bhreatain Mhór, tráth.

Mar a gcéanna é i dtuaisceart Shasana, in Albain, agus  sa Bhreatain Bheag gan trácht ar an Airgintín.

Macasamhail go leor náisiúnach Éireannach eile tá cuimhne Maggie greannta i m’intinn agus tráth na stailceanna ocrais sa Cheis Fhada in 1981 nuair a thiomain sí deichniúr fear óg chun báis mar rogha ar chomhréiteach a oibriú amach leis an IRA.

Olc is a bhí sin áfach ba bheag é le taobh an ainbheart a rinne sí an bhliain dár gceann nuair a d’ordaigh sí do fomhuireann cogaidh de chuid na Breataine long na hAirgintíne, an Ginearál Belgrano, a chur go tóin poill in ainneoin é a bheith taobh amuigh de cheantar coiscithe agus ag seoladh ar shiúil ó loingeas na Breataine Móire.

320 mairneálach óg, faoi oiliúint, a bádh san úafás sin nach raibh aon ghá leis.

I bhfírinne ní raibh aon ghá le Maggie Thatcher loingeas na Breataine a chur chun cogaidh ar chor ar bith nó ní raibh fianaise ar bith ann go gcaithfeadh rialtas na hAirgintíne ar dhóigh ar bith olc le háitritheoirí na Malvinas. Ach bhí fuil na coimhlinte ag coipeadh inti.

Dhírigh Maggie aird ar na mianadóirí mar dhóigh chun ceardchumainn uile na Breataine a bhriseadh agus d’éirigh léi sa phlean sin.

Ach ba bhocht an rás dá chapall é, le Príomh Aire na Breataine ar thaobh amháin agus cumhacht iomlán an stáit faoin lámha aici chomh maith leis na meáin,  agus ar an taobh eile bhí stailceoirí faoi stiúir ag Arthur Scargill, b’fhéidir an ginearál a ba éagumasaí a bhí ag arm ar bith riamh.

Macasamhail an stailc ocrais agus na Malvinas d’fhéadfadh aighneas na  mianadóirí a shocrú le comhréiteach ach ní dhearna Maggie Thatcher comhréiteach riamh nó bhí cuspóir níos mó aici – ollscrios na gceardchumann, fiú, nó b’fhéidir go háirithe, dá mba bású na n-iomad sráidbhaile agus pobal ar fud na Breataine an toradh a bheadh ar an ollscrios sin.

Thuig sí gur sin an dóigh le déanamh cinnte de nach dtiocfadh siad ar ais arís.

Anois, an bhfeiceann tú, rinne mé an rud a mhionnaigh mé nach ndéanfainn. Ach thiomáin an seanchailleach mé go dtí é.

Go maithe Dia mo phéaca dom.

Nó seanbhean a bhí inti a bhí in aois leanabaíocht le blianta blianta fada agus bhí teaghlach aici a raibh grá acu uirthi agus atá anois cráite ag an chaill.

Samhlaigh sin soicind amháin bhí sí ina luí ar leaba ollmhór in Ostán an Ritz in Londain agus  soicind ina dhiaidh sin bhí sí in Ifrinn!

Ar a laghad níor fimíneach í, chan ionann agus craoltóir aitheanta de chuid RTÉ a chuaigh ar an nuacht an oíche faoi dheireadh le labhairt faoin chosc a chur an BBC ar an amhrán ‘Ding Dong the Witch is Dead.’

‘Ára’ arsa an duine coir, ‘más mian leis na daoine an amhrán ba cheart don BBC é a cheol.’ Nuair a chuala mé sin dóbair gur thit mé amach as mo chathaoir rothaí.

Nó is cuimhin liom go maith an bhliain 1971 agus RTÉ seachtain i ndiaidh seachtaine ag diúltú an t-amhrán ‘ Men Behind the Wire’ a shinm nuair a bhí an Barleycorn ar Uimhir a hAon sna cairteanna acu.

Sílim go raibh cóip in achan teach in Éirinn an t-am sin. Chuir RTÉ cosc ar an amhrán agus ba ghnách leis an chraoltóir a rá rud éigin cosúil le ‘Agus ag uimhir a hAon an tseachtain seo arís tá Barleycorn leis an amhrán ‘The Men Behind the Wire’ in áit an amhrán a sheinm.

Ach tá port eile á sheinm ag craoltóirí is tráchtairí RTÉ na saolta seo!

le hEoghan Ó Néill

Ní raibh aon rud as an ghnách i gcaint Bharack Obama sa Halla Cois Chladaigh i mBéal Feirste ar maidin. Ba é an tón, an fhoclaíocht, an dearfachas a rinne óráid ar leith dó, agus ar ndóigh an fhiric go raibh Uachtarán Mheiriceá i mBéal Feirste ag cur a séala féin ar an mhéid a rinneadh i bpróiseas na síochána.

Leag sé amach go soiléir gur gá don aos óg sochaí nua a thógáil. Gur gá na ballaí idir Protastúnaigh is Caitlicigh a bhaint as a chéile. Gur gá a chreidbheal i sochaí nua dearfach a chuirfeadh sméar mullaigh ar an mhéid ar fad a rinneadh go dtí seo i bpróiseas na síochána. Gur eisimléir don domhan a bhfuil bainte amach sna Sé Chontae gur agus údar dóchais é do na daoine atá i mbun coimhlinte fud na cruinne. Agus go bhfuil Meiriceá le bheith ina crann taca do lucht na síochána sa tuaisceart gach uair a thugtar dúshlán na síochána, gach uair a thugann an pobal droim láimhe do lucht an fhornirt.

Is óráid e a tugadh míle míle uair, faoi chrut eile agus i bhfoclaíocht eile, ag míle polaiteoir, ag míle eaglaiseach, ag míle maithe móra, ag míle ceannaire, oibrí pobail, oideachasóir agus eile sa tuaisceart leis na blianta fada. An t-aon difear amháin ná gur Barack Obama a thug an chaint seo agus leis an razzamataz is snástacht is coolness (nach bhfuil focal Gaeilge ceart againn ar coolness go fóill?) agus gur labhair sé i mBéal Feirste.

An raibh sé níos fearr ná mar a bhí Bill Clinton in 1995 a rinne mórán an rud céanna?

Níor fhág Obama as an áireamh ach dá fhocal ina chaint, ‘motherhood agus apple pie.’

Éacht a bhí sa chaint agus cruthánas gur tábhachtaí in amanna le siombálachas nó le substaint. Agus imreoidh focail Obama tionchar dearfach, gach seans ar scair den aos óg a bhí sa lucht féachána ann.

Is nós le hObama díriú isteach ar le daoine óga ar na hócáidí seo – mic léinn ar fad nach mór a bhí mar lucht féachána aige nuair a thug sé caint níos teagartha agus níos spreagúla in Iarúsléim anuraidh – agus is seift inmholta é sin.

Mura raibh aon rud nua nó dúshlánach ag Obama bhain na mílte dalta scoile an dúrud sult as a bheith i láthair ann. In aois seo an cheiliúráin bhí Obama iomlán i dtiúin leis an aos óg a bhí i láthair ann, daoine a bhí ag sántú a bheith in aon áit amháin leis an cheiliúrán seachas a bheith ag cur ceisteanna crua nó ag ceistiú an leagan s’aige den bhealach chun sochaí nua a thógáil ó thuaidh.

Dá mbeadh lucht féachána eile ann b’fhéidir go gcuirfeadh siad ceisteanna ní amháin faoin dóigh a ndearnadh an pobal sa tuaisceart a scoilt agus a choinneáil scoilte, ach b’fhéidir go gcuirfeadh lucht féachána eile ceist faoi ról lucht na cumhachta sa sochaí seo ó thuaidh agus lucht na cumhachta fud na cruinne.

B’fhéidir go gcuirfí ar Obama a chosaint an dóigh a rinne lucht na cumhachta, ó Peter Robinson is Martin Mc Guinness go dtí an pholaiteoir is iriseoir is eaglaiseach is lú anseo sna Sé Chontae a gcumhacht a úsáid nó a mhí-úsáid.

Go gcuirfí ceisteanna faoin freagracht ar leith atá ar an aos cumhachta seo agus an ról ar leith a bhí agus atá go fóill acu i gcruthú an sochaí is an cogadh ó thuaidh.

Agus ar bhonn idirnáisiúnta an ról is an fhreagracht atá ag Obama agus an aos cumhachta s’aige féin i gcruthú an domhan seo ina maireann dhá dtriain den daonra ar an ghannchuid ainneoin go bhfuil oiread bia is maoine ar domhan is a thabharfadh trí oiread daonra an domhain seo slán.

Ní dhéantar lucht na cumhachta agus a mífhreagracht nó a mímhoráltacht a lua in óráidí Motherhood agus Apple Pie. Agus is beag trácht a bheidh orthu ag an chruinniú mullaigh G8.

I measc na rudaí is sonraí faoi chuairt Obama agus faoin cruinniú mullaigh G8 ná a laghad agóidíochta is a bhí ann go dtí seo. Bhí roinnt mílte duine páirteach i léirsiú ag Halla na Cathrach i mBéal Feirste Dé Sathairn seo caite.

An fhearthainn, olloibríocht slándála agus an bhuairt go mbeadh trioblóid ann a chuir doicheall roimh dhaoine áirithe, b’fhéidir, ach bhí iontas ar go leor nach raibh an scaifte níos mó ná mar a bhí. Agus ar ndóigh bhí íomhánna ina n-intinn ag lucht círéibe idirnáisiúnta, a chuaigh ag caitheamh clocha  faoi chóngar cruinnithe G8 minic go leor san am a d’imigh, bhí íomhá acu den dóigh a chaith an RUC le lucht círéibe feadh na dTrioblóidí agus roghnaigh siad fanacht sa bhaile. Agus is mór an gár.

Bhí imeachtaí eile ar siúil ag an deireadh seachtaine i mBéal Feirste a thug guth do dhaoine a easaontaíonn leis an G8 agus a saoldhearcadh, ceolchoirmeacha, léachtaí, díospóireachtaí agus cruinnithe. Bhí scaifte measartha ag na himeachtaí seo ach don chuid is mó tá pobal na Sé Chontae agus b’fhéidir pobal na tíre ar fad, réchúiseach faoi chuairt Obama, faoi chruinniú mullaigh an G8 agus eile. Sásta fiú, seans.

Go dtí pointe léiríonn na laethanta seo G8 is cuairt Obama paróisteachas Bhéal Feirste agus cúigeachas an tuaiscirt. Cuimhníonn siad dúinn an dóigh a bhfuil scair nach beag den phobal buíoch as an Uachtarán Obama agus a chuid comhcheannairí  ‘stádas’ a bhronnadh orthu.

Agus i gceann roinnt seachtainí nuair a bheidh an chuairt seo dearmadta acu beidh siad as an úr ag dul do na mionnaí móra ag damnú Obama is Putin agus a gcairde cumhachtacha eile a bhíonn riamh sásta labhairt faoi easnaimh is ‘péacaí’ na miondhaoine ach a bhíonn ina dtost faoi bhaill eile an Chlub G8 nó an chlub G20.